De Walenburgerweg is de scheiding tussen Blijdorp en de Provenierswijk en was voor 1896 een gedeelte van de Bergweg.
Walenburgerweg 1c – arrestatie Levie Benjamin Benjamin
Het advertentiebureau van Louis Benjamin was voor de oorlog op Stationsweg 61 gevestigd. Louis werd geboren als Levie Benjamin Benjamin (Rotterdam, 25 juni 1881) en werd op 18 december 1942 hier gearresteerd door Groep X. Een dag later werd hij ontslagen. Benjamin overleefde de oorlog. Levie was gehuwd met Clara Slier (Rotterdam, – Rotterdam, ). Ten tijde van de oorlog woonde het gezin op Bergweg 353a.
Walenburgerweg 1c – arrestatie Meijer Jacobson
Op 12 augustus 1942 werd op dit adres Meijer Jacobson (Rotterdam, 30 september 1895 – Midden-Europa, 31 maart 1944) gearresteerd door de Sicherheitspolizei. Op 8 oktober 1942 werd hij doorgezonden naar Westerbork. Meijer was kantoorbediende, hij was niet gehuwd en woonde op verschillende achtereenvolgende adressen in de stad, vaak inwonend.
Walenburgerweg 4c – familie Walg
Er woonden veel Joodse gezinnen in deze buurt. Van Juda Walg, de zoon van dit gezin op nummer 4c is iets bijzonders te zien in het Oorlogsverzetsmuseum te Rotterdam.
Vader Izaak Josef Walg (Rotterdam, 18 augustus 1897) was fotograaf en had een zaak op de Coolsingel 67. Izaak was getrouwd met Henriëtte van der Ploeg (Rotterdam, 2 juni 1904) en zij hadden twee kinderen, Jetta (Rotterdam, 5 september 1925) en Juda (Rotterdam, 15 mei 1933). De roepnaam van Juda is Juultje.
Juultje had een kinderjuf, mevrouw A. M. G. Baris – Boers. Wanneer Juultje zo’n vier jaar oud is, zorgt zij voor hem. Dat doet ze zo’n anderhalf jaar en in die periode heeft ze een intensief contact met Juultje en het gezin. Ze is bijvoorbeeld een maand met hem in Scheveningen. Wanneer Juultje groot genoeg is om naar school te gaan houdt het werk voor de kinderjuf op.
Juultje is een bijdehand jongetje. Zo wordt hij wanneer hij vijf jaar oud is een keer wakker in een leeg huis. Hij gaat naar beneden, pakt de voordeursleutel, doet de deur aan de buitenkant op slot en loopt naar oma, die twee km verderop woont.
Het gezin Walg werd opgepakt tijdens een razzia. De kinderjuf heeft Juda voor het laatst in 1942 gezien. Het hele gezin is via Westerbork naar Auschwitz gedeporteerd en moeder en de kinderen zijn daar vermoord op 22 oktober 1942, vader op 28 februari 1943.
Mevrouw Baris had tijdens het opruimen van het huis de leren handschoentjes van Juda gekregen. Die heeft ze haar hele leven gehouden en in 2014 aan het Oorlogsverzetsmuseum in Rotterdam geschonken. Ze zijn daar te zien.
Isaak Josef werd volgens een arrestatiekaart bij het Stadsarchief Rotterdam al eerder in de oorlog gearresteerd, en wel op 14 februari 1941. Hij werd tot de volgende dag vastgehouden door de Sicherheitspolizei wegens ‘een misleidende advertentie geplaatst’.
Walenburgerweg 11 – Joseph Cahen
Joseph Cahen was arts en woonde op dit adres in 1930. Joseph Cahen werd in Den Bosch geboren op 2 september 1873 en was gehuwd met Rosalie Emma Meijers (Almelo, 31 augustus 1874). Zij hadden twee dochters; Margaretha (Gré) Henriette Leonora (Rotterdam, 23 maart 1902) en Susanne Josephine Jacoba (Rotterdam, 4 maart 1904). Lees verder.
Walenburgerweg 14b – Samuel Beerenborg en Elizabeth Boekbinder
Op dit adres werd op 19 juli 1943 door Groep X Samuel Beerenborg (Zevenbergen, – Auschwitz, ), zijn vrouw Elizabeth Boekbinder (Rotterdam, – Auschwitz, ) gearresteerd. De op de arrestatiekaart vermeldde ‘overtreding’ was het ‘onttrekken aan evacuatie’. Lees verder.
Walenburgerweg 16 – A. A. A. Cohen
Abraham Cohen had op dit adres een kruidenierszaak. Abraham Cohen vluchtte in 1933 uit Hamburg naar Rotterdam en opende daar een koosjere levensmiddelenzaak. Deze winkel zat op dit adres en ging helaas in 1935 failliet. Abraham was de vader van Adje Cohen.
Walenburgerweg 20a – Maurits Zoest
Maurits Simon Zoest (Rotterdam, 22 december 1899 – Seibersdorf, 31 maart 1943) was een zoon van Isaac Zoest (Rotterdam, 3 januari 1868 – Den Haag, 1 februari 1930) en Sara Jacobs (Rotterdam, 10 april 1873 Rotterdam – Auschwitz, 11 december 1942). Hij trouwde op 14 oktober 1925 met Belia Maritz (Gorinchem, 31 juli 1901 – Auschwitz, 10 september 1942). Maurits en Belia hadden twee zoons; Izaäk (Rotterdam, 17 januari 1928 – Auschwitz, 10 september 1942) en Bernhard (Rotterdam, 15 april 1933 – Auschwitz, 10 september 1942). Mauritz Zoest was Spraakleraar en Voordrachtskunstenaar. Meer over dit gezin.
Walenburgerweg 20b – S. M. Slagter
Saul Mozes Slagter was “Israëlitisch leraar” en woonde op dit adres van 1923 tot 1930. Hij was hoofd van een godsdienstschool. Hij werd op 24 augustus 1882 in Rotterdam geboren en was gehuwd met Helene Dzialowski (Kempen/Posen, 10 maart 1892 – Schilda, 16 mei 1945). Ten tijde van de oorlog was Saul Mozes al overleden (Rotterdam, 20 augustus 1930) en woonden Helene en hun zoon op de Schietbaanlaan 60b. Lees verder
Walenburgerweg 40a – veekoopman Zwarenstein
Benjamin Zwarenstein (Numansdorp, 15 januari 1855 – Rotterdam, 30 oktober 1928) woonde op dit adres in 1920. Hij was veekoopman en gehuwd met Heintje Zwarenstein (Strijen, 29 november 1864 – Nijmegen, 11 april 1941). Zij werden hier op 9 maart 1917 ingeschreven en woonden daarvoor in Numansdorp.
Walenburgerweg 78 – chewresjoel Hamerkaz
Op Walenburgerweg 78 werd in 1937 de verenigingssynagoge Hamerkaz gevestigd. Het huidige gebouw is nog steeds het gebouw uit de jaren dertig.
Walenburgerweg 91b – gezin Van Vlies
hier woonde voor de oorlog het gezin Van Vlies. Het verhaal van Joop van Vlies is zeer bijzonder.
Walenburgerweg 92a – Bertha Schaap
Godsdienstonderwijzeres en apothekersassistente Bertha Schaap (Rotterdam, 3 augustus 1905) woonde op dit adres bij haar ouders vanaf augustus 1936. Bertha was een dochter van Salomon Schaap. Op 2 juli 1940 werden Maurits Salomon Schaap en Louis Maurits Schaap op dit adres gearresteerd door de Sicherheitspolizei wegens ‘poging tot vlucht uit Nederland’. Zij werden tot 23 juli 1940 vastgehouden.
Walenburgerweg 93a – gezin Monderer
Op de Walenburgerweg woonden aan het begin van de oorlog verschillende Joodse gezinnen. Daartussen ook Joodse gezinnen die eerder hun land ontvlucht waren en dachten in Nederland een veilige woonplek te vinden.
Op dit adres woonde het gezin van Samuel Monderer (29 december 1903) en zijn vrouw Rozalia Kalchmann (20 oktober 1908). De plaats waar ze geboren waren en de plaats waar ze vermoord werden is bijzonder. Samuel en Rozalia werden geboren in Oswieçim, en vermoord in Auschwitz. Dezelfde plaats dus….
Aan de gezinskaart is te zien hoe deze familie door Europa had gezworven. Na hun huwelijk, op 17 december 1930, kregen Samuel en Rozalia drie zoons. Herbert (2 december 1931) en zijn tweelingbroer Julius (2 december 1931) en op 21 maart 1933 hun broer Jakob. Het gezin was Polen ontvlucht en woonde toen in Mannheim.
In 1933 werd Hitler verkozen tot Rijkskanselier en het gezin kwam naar Nederland. Samuel werd al eerder, op 26 mei 1932, tot Nederlander genaturaliseerd en op 19 augustus 1935 werd dochter Sidi geboren in Rotterdam, gevolgd door Jenny op 14 november 1939, eveneens in Rotterdam. Vader Samuel werd ingeschreven in Rotterdam als handelsreiziger (vertegenwoordiger), wat later gewijzigd werd in vleeschhouwer. Samuel werd op 31 oktober 1943 vermoord in zijn geboorteplaats, de andere gezinsleden twee dagen eerder, op 29 oktober 1943.
Jenny, Jacob en Julius werden door de Sicherheitspolizei op 7 oktober 1942 gearresteerd en een dag later doorgezonden naar Westerbork.
Walenburgerweg 94b – gezin Marcus van Leeuwen
De vader van Marcus (Moor) van Leeuwen (Rotterdam, – Sobibor, ), Louis van Leeuwen (Rotterdam, – Rotterdam, ), was eigenaar van N.V. De Algemeene Laken- en Bukskinhandel L. van Leeuwen v/h M. A. Staal. Op 15 mei 1940 plaatste dit bedrijf een advertentie in het Rotterdamsch Nieuwsblad, dat administratieve boodschappen voortaan niet meer naar de Delftsevaart 31 konden, maar naar de Walenburgerweg 94b moesten. De Delftsevaart was namelijk gebombardeerd.
Marcus woonde in het begin van de oorlog met zijn vrouw Henriëtte van Baale (Rotterdam, – Sobibor, ) en dochter Elisabeth Reijna (Rotterdam, – Sobibor, ) op dit adres. Hij heeft na de dood van zijn vader de zaak waargenomen samen met zijn broer Leen. Na de oorlog was Leen de enige overlevende en heeft hij de zaak voortgezet. Het gezin van Marcus verhuisde in mei 1941 naar Wassenaar.
Walenburgerweg 94b – Henri Jacques Alter
Radiomonteur Henri Jacques Alter (Tresserve, – Midden-Europa, ) werd op 31 oktober 1942 gearresteerd door Groep X. De reden voor zijn arrestatie was het feit dat hij geen Jodenster droeg. Henri was gehuwd met Heintje Dingsdag (Haarlem, – Auschwitz, ). Op 3 november 1942 werd hij doorgezonden naar Westerbork.
Walenburgerweg 96 – Het Bolwerk
Op Walenburgerweg 96 was de NSB-boekhandel “Het Bolwerk” gevestigd. Over de isolatie van de Joodse bevolking staat meer via deze link.
Walenburgerweg 97a – slagerij Piket
Slagerij Piket verkocht rundvlees ORT en was gedurende een aantal jaren op dit adres gevestigd.
bron:
stadsarchief Rotterdam, gezinskaart Samuel Monderer
ibidem, gezinskaart Joseph Cahen
ibidem, gezinskaart S M Slagter
ibidem, gezinskaart Walg
Stadsarchief Rotterdam, adresboek 1910, 1920, 1930,
Nieuw Israëlietisch Weekblad, 16 september 1936, B Schaap, nummer 92a
communityjoodsmonument.nl, lemma gezin Helene Slagter-Dzialowski
Walenburgerweg 16: “FAILLISSEMENTEN”. “De Gooi- en Eemlander : nieuws- en advertentieblad“. Hilversum, 08-01-1935. Geraadpleegd op Delpher op 29-03-2017, http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:011171742:mpeg21:a0108
Stadsarchief Rotterdam, gezinskaart Salomon Schaap
L. Andriesse, Verkaufsbucher, Nationaal Archief, 1. Toegang: 2.09.16 (Inventaris van het dossierarchief van het Nederlandse Beheersinstituut (NBI), en van de in beslag genomen administraties, 1945-1967)
Stadsarchief Amsterdam, Henri Jacques Alter, 63 Archief van de Gemeentepolitie Rotterdam, inventarisnummer 3746
Annotatie Levie Benjamin Benjamin zie Stationsweg
Stadsarchief Rotterdam, Isaac Josef Walg, 63 Archief van de Gemeentepolitie Rotterdam, inventarisnummer 3759.
Stadsarchief Rotterdam, Maurits Salomon Schaap, 63 Archief van de Gemeentepolitie Rotterdam, inventarisnummer 3756.
Stadsarchief Rotterdam, Meijer Jacobson, 63 Archief van de Gemeentepolitie Rotterdam, inventarisnummer 3751.
Stadsarchief Rotterdam, Benjamin Zwarenstein, 494-03 Archief van de Gemeentesecretarie Rotterdam, afdeling Bevolking: bevolkingsboekhouding van Rotterdam en geannexeerde gemeenten, inventarisnummer 851-554, pagina 605184
Stadsarchief Rotterdam, Samuel Beerenborg, 63 Archief van de Gemeentepolitie Rotterdam inventarisnummer 3760.
bukskinhandel, Advertentie. “Rotterdamsch nieuwsblad”. Rotterdam, 15-05-1940, p. 6. Geraadpleegd op Delpher op 02-02-2023, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:011002387:mpeg21:p004.
Marcus van Leeuwen, email J. van Klaveren, 2 februari 2023.
Meijer Jacobson, 494-03 Archief van de Gemeentesecretarie Rotterdam, afdeling Bevolking: bevolkingsboekhouding van Rotterdam en geannexeerde gemeenten, inventarisnummer 851-214.
Illustraties:
indexfoto © joodsamsterdam.nl, 29 januari 2016.
bukskinhandel, Advertentie. “Rotterdamsch nieuwsblad”. Rotterdam, 15-05-1940, p. 6. Geraadpleegd op Delpher op 02-02-2023, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:011002387:mpeg21:p004.
gepubliceerd:
5 maart 2016
laatst bijgewerkt:
10 december 2023