De Vijverhofstraat is een straat in de kleinste buurt van Rotterdam, de Agniesebuurt. Waar nu de Agniesebuurt ligt, lag vroeger de polder Oost-Blommersdijk. In dit gebied tussen de Rotte en de Rotterdamse Schie, stonden in de achttiende eeuw al wat huizen. In de periode 1850 – 1940 werd de hele polder volgebouwd. De inmiddels niet meer in gebruik zijnde Hofpleinlijn, met de bedrijven in de bogen eronder, is een markant punt van deze straat.
Vijverhofstraat 13a – E. M. Nathans
Het pakhuis van E. M. Nathans was in 1903 op dit adres gevestigd. Eliasar Mauritz Nathans (Rotterdam, 30 juni 1871 – Auschwitz, februari 1943) was koopman in olie en hij was gehuwd met Rosa Lezer (Assen, 9 november 1879 – Auschwitz, februari 1943). Ze hadden twee kinderen, Annie (Rotterdam, 13 januari 1908) en Maurits Eliasar (Rotterdam, 27 juli 1909 – Auschwitz, 3 augustus 1942). Het bedrijf van Eliasar was op nummer 16 gevestigd, het gezin woonde op de Maaskade 147a.
Vijverhofstraat 17b – Sientje van der Ster en Benjamin Sanders
Vanaf 1927 woonden hier Benjamin Sanders (Rotterdam, – Auschwitz, ) en zijn echtgenote Sientje van der Ster (Rotterdam, – Auschwitz,
Vijverhofstraat 33c – Abraham Herzberg
Abraham Herzberg was hier gevestigd in 1935 en had een winkel in kousen. Abraham Herzberg werd op 4 april 1905 in Lubaczow in Polen geboren en hij werd op 27 augustus 1928 in Rotterdam ingeschreven. Hij trouwde op 2 november 1932 met de Mietje Jacqueline de Roode van Dam (Rotterdam, 31 maart 1913) en zij kregen op 25 augustus 1933 een zoon Dawid.
Vader en moeder overleefden de oorlog, Dawid werd vermoord. Abraham werd op 14 oktober 1950 genaturaliseerd tot Nederlander.
Vijverhofstraat 55 – Louis Eliazar
Op dit adres woonde Louis Eliazar (Rotterdam, 19 maart 1896 – Auschwitz, 30 september 1942) met zijn vrouw Sientje Querido (Rotterdam, 28 september 1898 – Auschwitz, 30 september 1942) en hun zoon David (Rotterdam, 18 februari 1926 – Auschwitz, 30 september 1942).
Vijverhofstraat 57a – Mozes Swaab
Op dit adres woonde in 1913 Mozes Swaab (Rotterdam, 27 juli 1866 – Auschwitz, 15 oktober 1942) en zijn vrouw Dientje Olman (Delft, 21 januari 1867 – Rotterdam, 1937) met hun zoon Leon (Rotterdam, 12 januari 1893) en dochter Aaltje (Rotterdam, 29 april 1895). Mozes was magazijnbediende, pettenmaker en werd in 1913 fabriekschef.
Vijverhofstraat 57b – Hartog Isaac Brandel
Hartog Isaac Brandel woonde op dit adres tot 1931 en was handelsreiziger van beroep. Hartog werd in Rotterdam geboren op 4 augustus 1869 en trouwde op 8 juni 1905 met de katholieke Johanna Bernardina Knaapen (Leiden, 14 oktober 1877). Ze kregen een dochter Johanna Henriëtte op 11 september 1908 en een zoon Hartog op 1 juli 1911.
Vijverhofstraat 69 – Vrouwe Groeneveld’s Liefdesgesticht
Vrouwe Groeneveld’s Liefdesgesticht is een bijzonder opvallend hofje aan deze straat, al is het alleen al door het tegeltableau op de gevel. Het hofje is hier in 1902 gebouwd en werd ontworpen door B. Hooijkaas. Het verving het gelijknamige hofje aan de Weenastraat, dat in 1900 moest verdwijnen in verband met de aanleg van de Hofpleinlijn. Het hofje werd gesticht voor de huisvesting van bejaarde ongehuwde vrouwen en het initiatief daartoe werd genomen door Geertruy Groenevelt (1739-1808). Zij was een bemiddelde Rotterdamse. In 1815 verrees aan de Oostsingel het eerst hofje, voor zestien vrouwen. De stad wilde deze grond, kocht het hofje uit en het verhuisde in 1865 naar de Weenastraat, waarna de volgende verhuizing in 1900 tot stand kwam. Het tegeltableau is een ontwerp van A. le Comte.
Vijverhofstraat 75 – Meijer ten Brink
M. ten Brink woonde in 1928 op dit adres en was lid van de loterijcommissie voor de loterij ten behoeve van de winterbedeling van de vereniging Ten Bate der Armen. Meijer Isedoor ten Brink werd op 27 april 1890 in Assen geboren en overleed op 8 augustus 1929.
Vijverhofstraat 85a – Polak
N L Polak woonde hier in 1930 en hij was handelsreiziger. Naphtly Lodewijk Polak (Den Haag, 9 juli 1864) was de neef van de eigenaar van het huis, Joël van Raalte (Den Bosch, 28 augustus 1835). Joël was gehuwd met Rebecca Polak (Den Haag, 10 maart 1830) en zij hadden twee kinderen; Leentje (Rotterdam, 18 september 1867) en Abraham (Rotterdam, 28 augustus 1873).
Vijverhofstraat 89 – Lou Vorst
In 1931 was er sprake van de oprichting van een bijzondere Joodsche School, in het stratencomplex dat begrensd wordt door de Coolsingel, Binnenweg, Mauritsweg, Kruisstraat en Stationsweg. Het was het doel om per 1 september 1932 de deuren te openen. Eén van de initiatiefnemers, naast arts D. Hausdorff, B. M. Slagter, en S. Weyl was rabbijn Lou Vorst, die in 1931 op dit adres woonde. Hij woonde op dit adres in totdat het gezin op 1 juli 1932 naar de Hugo Molenaarstraat 29a verhuisde.
Vijverhofstraat 95 – gezin Van der Sluis
Dochter Mary was zowel in 1937 als in 1947 Nederlands Kampioen Schermen op Floret. Meer over Mary via de link.
Vijverhofstraat 105a – Polak & Schwarz’s Essencefabriek
Dit bedrijf was hier in 1930 en ook nog in 1935 gevestigd. In 1939 staat op dit adres J. Bierschenk (waarschijnlijk koopman Jacob Bierschenk, Amsterdam, – Auschwitz, ) en Bertha Gurka-Levy (Rotterdam, – Auschwitz, ) ingeschreven. Jacob was de zwager van Bertha.
Het bedrijf was een familiebedrijf dat in 1896 in Zaandam begon met een smaakstoffenfabriek. Het was een bedrijf dat zo groot werd dat er internationale vestigingen waren, en van een vestiging in Rotterdam is niets, behalve de melding in de adresboeken gedurende verschillende jaren, bekend.
Vijverhofstraat 105a – Bertha Gurka-Levy
Bertha Gurka-Levy (Rotterdam, 18 augustus 1898) had niets met het bedrijf Polak & Schwarz te maken. Bertha was gehuwd met Moszek (Mozes) Gurka (Zicklin, Polen, 13 mei 1896). Zij kregen op 1 oktober 1929 een dochter Josephina en op 23 juni 1931 een dochter Chaja. Moszek was kleermaker en ging op 30 juli 1937 naar Het Apeldoornsche Bosch. Bertha was verkoopster bij de Bijenkorf.
Ten tijde van de oorlog woonde het gezin op de Van der Schellingstraat 12a. Bertha, Josephina en Chaja werden op 28 januari 1944 in Auschwitz vermoord, Mozes op 25 januari 1943.
Vijverhofstraat 105a – gezin Bierschenk
J. Bierschenk was Jacob Bierschenk (Amsterdam, 13 april 1899 – Auschwitz, 8 augustus 1942). Hij was gehuwd met Johanna Levy (Amsterdam, 13 januari 1897 – Auschwitz, 5 augustus 1942) en zij hadden drie kinderen; Nathan (Rotterdam, 22 juni 1921 – Auschwitz, 30 september 1942), Josephine (Rotterdam, 27 oktober 1925 – Auschwitz, 30 september 1942) en Abraham (Rotterdam, 12 juli 1928 – Auschwitz, 5 augustus 1942). Waarschijnlijk was Bertha Gurka de zus van Johanna en woonde zij met haar gezin in nadat haar man naar het Apeldoornsche Bosch was vertrokken. Ten tijde van de oorlog woonde dit gezin ook op de Van der Schellingstraat 12a.
Vijverhofstraat 111b – Zacharias Kokernoot
Zacharias Kokernoot verkocht in 1930 vanaf dit adres wollen en zijden stoffen. Zacharias (Rotterdam, 28 december 1881 – Rotterdam, 12 november 1937) heeft veel verschillende beroepen gehad. Los werkman, koopman in manufacturen, vleeschhouwer en weer koopman.
Hij huwde in 1905 met Rosette Park (Amsterdam, 10 mei 1882 – Rotterdam, 17 juli 1940) en ze kregen een zoon, Izaak (Rotterdam, 10 mei 1906 – Auschwitz, 30 september 1942) en een dochter, Maria (Rotterdam, 30 april 1909 – Auschwitz, 19 februari 1943).
Vijverhofstraat 119b – Clara de Vries
In het begin van de oorlog woonde trompettiste Clara de Vries (Schoonhoven, 31 december 1915 – Auschwitz, 22 oktober 1942) op dit adres. Ze was een grootheid in de Jazz-muziek.
Vijverhofstraat 131a – Abraham Schnitzler
Abraham Schnitzler was kleermaker en koopman in galanterieën en woonde hier in 1930.
Abraham Schnitzler (Rotterdam, 26 januari 1872 – Auschwitz, 15 oktober 1942) was gehuwd met Flora Kadiks (Rotterdam, 19 februari 1887 – Auschwitz, 15 oktober 1942).
Vijverhofstraat 141 – Arthur Italie
In 1923 vestigde Arthur Italie (Leeuwarden, 25 november 1891 – Den Haag, ) op dit adres een wijnhandel. De wijnhandel stond onder rabbinaal toezicht, en hij verkocht koosjere wijn. Hij was de Rotterdamse vertegenwoordiging van de wijnen van weduwe J Stein uit Amsterdam. Arthur was gehuwd met Mathilda Sanders (Rotterdam, 2 juli 1891 – Auschwitz, ) en zij hadden twee zoons, Enoch (Rotterdam, 12 februari 1920) en Abraham Henri (Rotterdam, 8 maart 1921 – Auschwitz, ). Ten tijde van de deportaties woonde het gezin in Den Haag. Enoch overleefde de oorlog.
Vijverhofstraat 151 – Eduard Marcus Knap
Op dit adres werd Eduard Marcus Knap (Rotterdam, – Auschwitz, ) geboren, zoon van Clara Rachel Elze (Rotterdam, – Sobibor, ) en Benjamin Knap (Rotterdam, – Auschwitz, ). In 1919 kreeg Eduard een zus Debora Jansje (Rotterdam, – Sobibor,
Vijverhofstraat 151 – Louis Cats
Vertegenwoordiger (reiziger) Louis Cats (Rotterdam, 7 oktober 1893 – Auschwitz, ) woonde hier in 1923 en hij was betrokken bij een soiree tot steun van het sociale werk van de vereniging “Mikwei Jisroeil” in Rotterdam. Deze soiree werd gehouden op zaterdag 3 en zondag 4 februari in de zalen van de Sociëteit Rotterdamsche Diergaarde. Rosa Spier, soloharpiste, en Sophia Haas, concertzangeres waren een paar van de artiesten die mee werkten. Louis was gehuwd met Clara van Lier (Rotterdam, 28 januari 1900 – Auschwitz, ) en zij hadden twee zoons, Izak (Rotterdam, 29 september 1921) en Henry (Rotterdam, 13 juni 1923). In het begin van de oorlog woonde het gezin op de Rochussenstraat 51.
Vijverhofstraat 155b – Eliazar Hamburger
E. H. Hamburger was handelsreiziger en woonde hier in 1930. Eliazar Heiman Hamburger (Amsterdam, 24 juni 1898 – Auschwitz, 30 september 1942) was gehuwd met Elizabeth van den Berg (Rotterdam, 5 mei 1899 – Auschwitz, 5 augustus 1942) en zij hadden drie kinderen;
Salomon (Amsterdam, 26 februari 1923 – Auschwitz, 30 september 1942), Rosa Bertha (Rotterdam, 14 januari 1926 – Auschwitz, 18 september 1942) en John (Rotterdam, 18 maart 1932 – Auschwitz, 5 augustus 1942). Ten tijde van de oorlog woonde het gezin op de Schieweg 69a.
bron:
Nieuw Israëlitisch weekblad, 12 jan 1923, A Italie, nummer 141
ibidem, 19 jan 1923, L Cats, nummer 151
ibidem, 7 sep 1928, Ten Brink, nummer 75
ibidem, 28 aug 1931, Vorst, nummer 89
stadsarchief Rotterdam, adresboek 1903, 1913, 1920, 1930, 1939
stadsarchief Rotterdam, gezinskaart Eliasar Mauritz Nathans,
ibidem, gezinskaart Eliazar Hamburger
ibidem, gezinskaart Abraham Schnitzler
ibidem, gezinskaart Levie Vorst
ibidem, gezinskaart Mozes Swaab
ibidem, gezinskaart Hartog Isaac Brandel
ibidem, gezinskaart Zacharias Kokernoot
ibidem, gezinskaart Joël van Raalte
ibidem, gezinakaart Abraham Herzberg
ibidem, gezinskaart Moszek Gurka
ibidem, gezinskaart Jacob Bierschenk
Staten Generaal, 14 okt 1950, naturalisatie Abraham Herzberg.
Cineac Noord op www.youtu.be, filmpje Vrouwe Groeneveld’s Liefdesgesticht.
www.sor.nl, lemma Vrouwe Groenevelt’s Liefdesgesticht, Agniesebuurt (geraadpleegd 29 jan 2016)
www.joodsmonumentzaansteek, lemma Polak & Schwarz (geraadpleegd 29 jan 2016)
www.joodsmonument.nl, lemma Eliazar (55), Hamburger (155b), Rosette Park (111b), Izaak Kokernoot (111b), Maria Kokernoot (111b), gezin Jacob Bierschenk (105a), gezin Bertha Gurka (105a) (geraadpleegd 29 jan 2016), Dawid Herzberg (geraadpleegd 5 september 2016).
www.wikipedia.nl, lemma Agniesebuurt (geraadpleegd 29 jan 2016).
informatie Dawid Herzberg met dank aan Aline Pennewaard.
Stadsarchief Rotterdam, gezinskaart Arthur Italie
www.joodsmonument.nl, lemmata gezin Italie
Stadsarchief Rotterdam, gezinskaart Cats
www.joodsmonument.nl, lemmata gezin Cats
Eduard Marcus Knap, Weekblad voor Israëlietische huisgezinnen; uitgegeven vanwege de Vereeniging van Joodsche Wetenschappen te Rotterdam, jrg 46, 1915, no 30, 23-07-1915. Geraadpleegd op Delpher op 13-02-2022, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=MMUBA15:005420030:00001.
Italie, Weekblad voor Israëlietische huisgezinnen. 8 april 1927. Geraadpleegd op Delpher op 14-06-2024, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=MMUBA15:005425014:00001
illustratie:
indexfoto Vrouwe Groeneveld Liefdesgesticht © joodserfgoedrotterdam.nl, 29 jan 2016
foto spoorbrug Hofpleinlijn © joodserfgoedrotterdam, 29 jan 2016
Eduard Marcus Knap, Weekblad voor Israëlietische huisgezinnen; uitgegeven vanwege de Vereeniging van Joodsche Wetenschappen te Rotterdam, jrg 46, 1915, no 30, 23-07-1915. Geraadpleegd op Delpher op 13-02-2022, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=MMUBA15:005420030:00001
gepubliceerd:
3 maart 2016
Laatst bijgewerkt:
22 december 2022