Voor de Tweede Wereldoorlog was op de (Oude) Binnenweg 58 de zaak in huishoudelijke artikelen Van Dan & Davidson gevestigd. De zaak richtte zich op het luxere segment van de markt. De uitbaters van de zaak waren Izaac van Dam en zijn echtgenote Debora Davidson.
Izaac (Izaak) van Dam (Dordrecht, 15 juni 1869 – Auschwitz, 26 oktober 1942), zoon van Philip van Dam en Duifje van der Heijm, was gehuwd met Debora Davidson (Beverwijk, 19 oktober 1878 – Auschwitz, ), dochter van Jacob Barend Davidson en Mietje Vriesman. Izaac en Debora hadden een zoon Philip Izaac (Rotterdam, 1 maart 1907 – Auschwitz, ).
In 1896 woonde Izaac al in Rotterdam, in een straat waar veel armere Joden woonden, de Helmersstraat 9a. Hij leerde Debora kennen en trouwde met haar op 25 april 1906 te Beverwijk. Bij het huwelijk waren vier getuigen. De bruid nam Emanuel Davidson, haar neef en Jacob Davidson, haar broer mee. De bruidegom had twee getuigen, zijn broers Herman en Leonard (Lion). Tien maanden na het huwelijk later werd zoon Philip Isaac geboren.
Een broer van Debora, Mozes Davidson (Beverwijk, 9 juni 1883), was al koopman in huishoudelijke artikelen en het echtpaar Van Dam – Davidson begon een zaak in huishoudelijke artikelen aan de (Oude) Binnenweg 58. Ze gingen boven de zaak wonen op 58b. De eerste advertentie die van de zaak verscheen dateert uit 1917, men zocht een winkeljuffrouw. In verschillende advertenties is te lezen dat de zaak op zaterdag (sjabbat) geopend was, op zondag gesloten.
De zaak richtte zich op zowel het wat luxere segment van de markt als de dagelijkse gebruiksvoorwerpen.
Voor de oorlog werd het servies van de foto bij Van Dam & Davidson gekocht, hetgeen ook gemeld staat aan de onderzijde van de kopjes.
Ongeval
Debora haalde op 1 mei 1938 de krant toen zij thuis van de zoldertrap viel en haar linkeronderbeen brak. Ze werd naar het ziekenhuis aan de Coolsingel gebracht.
Bombardement
Bij het bombardement van 14 mei 1940 op de Rotterdamse binnenstad ging de zaak verloren. Op 22 juli 1940 verscheen de eerste advertentie in de krant met het nieuwe adres van de onderneming, Rubensplein 9 in Schiedam.
Op 22 oktober 1942 werden Isaac en Debora in Westerbork geregistreerd. De volgende dag gingen zij op transport naar Auschwitz.
Zoon Philip
De Binnenweg was de omgeving zijn waar Philip zijn jeugd doorbracht en dit speelde zich voor een groot deel af in het Rotterdam van voor het bombardement. Philip was toen de zaak in Schiedam geopend was het huis al uit, hij trouwde op 19 april 1933 met Sophia Davidson (Antwerpen, 1 augustus 1899). Philip was 26 en Sophia 33. Zij kregen op 21 juli 1934 een doodgeboren zoon en verder kwamen er geen kinderen meer. Aan het begin van de oorlog woonden Philip en Sophia in Hillegersberg, op de Berglaan 17, de huidige Borchsatelaan. Bij hen woonde aan het begin van de oorlog de moeder van Sophia in, Lena Norden (Delft, ).
Het deporteren van Joden in Rotterdam begon op 30 juli 1942. Sophia en Philip hebben aan hun oproep gehoor gegeven en gingen, denkend dat ze tewerkgesteld zouden worden in het oosten. Op 31 juli 1942 werden Sophia en Philip in Westerbork geregistreerd. Ze bleven enige tijd in Westerbork en werden op 7 augustus 1942 naar Auschwitz gedeporteerd. Daar kwamen ze op 10 augustus aan, werden te werk gesteld en werden op 30 september 1942 vermoord.
Moeder Lena werd op 26 oktober 1942 in Westerbork geregistreerd en werd op 11 mei 1943 vanuit Westerbork naar Sobibor gedeporteerd en op 14 mei, 77 jaar oud, vermoord.
De atlas
Philip heeft een tastbare herinnering achter gelaten in de vorm van een atlas. Dat verhaal is hier te lezen.
 |
 |
 |
bron:
J. Maan,
Philip van Dam, kaart Joodsche Raad, Arolsen Archives, 130277303 (Philip VAN DAM).
Sophia Davidson, kaart Joodsche Raad, Arolsen Archives, 130277441 (Sophia VAN DAM DAVIDSON).
Lena Norden, kaart Joodsche Raad, Arolsen Archivws, 130278279 (Lena DAVIDSON NORDEN).
winkeljuffrouw, Advertentie. “Rotterdamsch nieuwsblad”. Rotterdam, 06-09-1919, p. 11. Geraadpleegd op Delpher op 01-11-2022, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010494290:mpeg21:p011.
advertentie, Advertentie. “Rotterdamsch nieuwsblad”. Rotterdam, 06-09-1919, p. 11. Geraadpleegd op Delpher op 01-11-2022, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010494290:mpeg21:p011.
ongeval, “De Maasbode”. Rotterdam, 01-05-1938. Geraadpleegd op Delpher op 01-11-2022, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=MMKB04:000192794:mpeg21:p003.
Advertentie. “Rotterdamsch nieuwsblad”. Rotterdam, 22-07-1940, p. 4. Geraadpleegd op Delpher op 01-11-2022, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:011002445:mpeg21:p012.
Izaak van Dam, kaart Joodsche Raad, Arolsen Archives, 130277074 (Izaak VAN DAM)
illustraties:
foto’s servies met dank aan W. Scheffers (email 31 oktober 2022).
winkeljuffrouw, Advertentie. “Rotterdamsch nieuwsblad”. Rotterdam, 06-09-1919, p. 11. Geraadpleegd op Delpher op 01-11-2022, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010494290:mpeg21:p011.
advertentie, Advertentie. “Rotterdamsch nieuwsblad”. Rotterdam, 06-09-1919, p. 11. Geraadpleegd op Delpher op 01-11-2022, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010494290:mpeg21:p011.
Advertentie. “Rotterdamsch nieuwsblad”. Rotterdam, 22-07-1940, p. 4. Geraadpleegd op Delpher op 01-11-2022, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:011002445:mpeg21:p012
gepubliceerd:
1 november 2022
laatst aangepast:
1 november 2022