De Tolhuisstraat is een straat op Katendrecht. Katendrecht, de Kaap, is niet altijd een schiereiland geweest. Het was een welvarend dorp dat vanaf 1811 een gemeente vormde met Charlois. Van 1816 – 1874 was Katendrecht een zelfstandige gemeente en in 1874 werd het weer met Charlois samengevoegd. Katendrecht was de plek waar en deel van de Rotterdamse elite ooit de zomermaanden doorbracht en de stad ontvluchtte. In 1895 werd Katendrecht geannexeerd door Rotterdam omdat het plan ontstond om de haven van Rotterdam uit te breiden. In dat jaar werd begonnen met het graven van de Maashaven en de Rijnhaven. Een groot deel van Katendrecht werd afgebroken, het deel dat overbleef werd ‘de Kaap’. Op de Kaap was de industrie zeer belangrijk met de spoorwegemplacementen, loodsen en silo’s. Het werd een wijk met goedkope arbeiderswoningen. Daarnaast was de wijk op de zeevaart gericht, wat zich uitte in boardinghuizen, gokmogelijkheden en gedurende lange tijd de prostitutie. Katendrecht heeft ook een Joodse geschiedenis.
Tolhuisstraat 16 – Polikliniek Vereeniging Instituut voor Tropische Geneeskunde Rotterdam – Leiden
In februari 1930 werd op dit adres de tweede kliniek van deze vereniging geopend.
Tolhuisstraat 25 – Openbare School voor Voorbereidend Onderwijs (kleuterschool)
In 1939 was A. Ladage hoofd van deze school.
Tolhuisstraat 27 – Openbare Lagere School
In 1907 werd hier een school voor Gewoon Lager Onderwijs geopend.
Tolhuisstraat 50, 50b, 52 – Jac. Barzilay
Jac. Barzilay was koopman in scheepsartikelen en een Marine Store Dealer. De zaak was tussen 1907 en 1917 op dit adres gevestigd en werd later verplaatst naar de Brielselaan (eerst op 23, later op 33).
In februari 1907 verkocht de gemeente een perceel grond dat hier gelegen was aan de heer Barzilay. In 1910 had hij daar een opslagplaats gerealiseerd.
De zaak was genoemd naar Isaac Jacob Barzilay (Rotterdam, 14 september 1834 – Rotterdam, 27 december 1898), gehuwd met Alida Wijkhuizen (Haarlem, 16 november 1833 – Rotterdam, 4 januari 1898). Het gezin was niet meer betrokken bij de Joodse gemeenschap. Isaac was de kleinzoon van Isaac Barzilay, geboren in 1770 in Venetië, overleden op 8 juni 1847, en begraven op de Portugees-Israëlitische begraafplaats in Ouderkerk aan de Amstel, en Benvenida Acathan, geboren op 18 februari 1776 in Amsterdam, overleden op 20 maart 1841 en eveneens begraven in Ouderkerk.
Het huwelijk tussen Isaac en Benvenida vond op 26 oktober 1792 in de Portugees-Israëlitische synagoge aan het Mr. Visserplein te Amsterdam plaats. De achternaam Barzilay kwam dus uit een voornaam Sefardisch geslacht. In januari 1917 werd de laatste advertentie met dit adres door het bedrijf geplaatst.
Tolhuisstraat 50c – familie Stad
Op dit adres vierde op 23 juli 1935 Ph. Stad zijn zestigste verjaardag. Philip Machiel Stad werd op 23 juli 1875 in Delfshaven geboren als zoon van Heijman Stad (11 februari 1839) en Esther van Gelderen (20 april 1842). Philip werd in Auschwitz vermoord op 15 oktober 1942. Hij was gehuwd met Saartje Israël (Groningen, 9 november 1876 – Auschwitz, 15 oktober 1942). Lees verder bij het project ‘Joden van de Kaap‘.
Tolhuisstraat 107 – school
Dit schoolgebouw werd in 1906 gebouwd. Het toenmalige adres was Tolhuisstraat 27, de nummering is in 1980 aangepast. In 1938-1939 werd de bovenverdieping in gebruik genomen door de Rooms-katholieke Sint Felixschool.
bron:
“Familiebericht Stad”. “Nieuw Israelietisch weekblad”. Amsterdam, 19-07-1935. Geraadpleegd op Delpher op 20-12-2017, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010871414:mpeg21:a0093
“Gemeenterand van Rotterdam.”. “Rotterdamsch nieuwsblad”. Rotterdam, 09-02-1907. Geraadpleegd op Delpher op 21-12-2017, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010196597:mpeg21:a0125
“Advertentie Barzilay”. “Rotterdamsch nieuwsblad”. Rotterdam, 16-03-1914. Geraadpleegd op Delpher op 21-12-2017, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010295462:mpeg21:a0110
“Advertentie”. “Rotterdamsch nieuwsblad”. Rotterdam, 02-01-1917. Geraadpleegd op Delpher op 21-12-2017, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010296350:mpeg21:a0421
EEN TWEEDE POLIKLINIEK van de Vereeniging Instituut voor Tropische Geneeskunde Rotterdam—Leiden zal morgen ln het gebouw Tolhuisstraat 16 te Katendrecht worden geopend. In de Inzetten: boven: dr. G. E. H. Verspljck Mljnsscn, directeur van het ziekenhuis voor scheeps- en tropische ziekten; onder: dr. E. li. Hermans, hoofd van de dermatologische afdeeling.”. “Voorwaarts : sociaal-democratisch dagblad”. Rotterdam, 1930/02/26 00:00:00, p. 4. Geraadpleegd op Delpher op 18-10-2020, http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010212715:mpeg21:p004
Gemeente Rotterdam, ingenieursbureau, Rapport Tolhuisstraat 107 te Rotterdam, Bouwhistorisch onderzoek en waardebepaling (Rotterdam 2013)
Stadsarchief Rotterdam, Tolhuisstraat 25, 3023-77. Adresboeken Rotterdam, 1939; p. 17. Gemeentebestuur en instellingen
illustratie:
“Familiebericht Stad”. “Nieuw Israelietisch weekblad”. Amsterdam, 19-07-1935. Geraadpleegd op Delpher op 20-12-2017, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010871414:mpeg21:a0093
“Advertentie Barzilay”. “Rotterdamsch nieuwsblad”. Rotterdam, 16-03-1914. Geraadpleegd op Delpher op 21-12-2017, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010295462:mpeg21:a0110
EEN TWEEDE POLIKLINIEK van de Vereeniging Instituut voor Tropische Geneeskunde Rotterdam—Leiden zal morgen ln het gebouw Tolhuisstraat 16 te Katendrecht worden geopend. In de Inzetten: boven: dr. G. E. H. Verspljck Mljnsscn, directeur van het ziekenhuis voor scheeps- en tropische ziekten; onder: dr. E. li. Hermans, hoofd van de dermatologische afdeeling.”. “Voorwaarts : sociaal-democratisch dagblad”. Rotterdam, 1930/02/26 00:00:00, p. 4. Geraadpleegd op Delpher op 18-10-2020, http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010212715:mpeg21:p004
gepubliceerd:
18 december 2017
laatst bijgewerkt:
19 mei 2023