 |
| menu |
| voorwoord |
| Cohen – Wallega |
| Flora |
| Jacobs – Spreekmeester |
| Koster – van Ploeg |
| Slier – van Arent |
| Van Leeuwen |
| Van der Staal – Koster |
| Van Straten – van Straten |
| Waterman – Trijtel |
door Ellen Vomberg
Hartog Flora (Rotterdam, 20 oktober 1901 – Auschwitz, 30 september 1942).
In de jaren 1980-1990 is het huizenblok waar Hartog Flora woonde gesloopt en vervangen door nieuwbouw. Op de plek waar zijn huis stond, is een Stolperstein voor hem geplaatst op 5 november 2020.
GEBOORTE EN FAMILIE
Op 20 oktober 1901 werd Hartog in Rotterdam geboren als vierde kind van Emanuel Flora (Rotterdam, 19 september 1873 – Rotterdam, 5 maart 1939) en Esther Presburg (Rotterdam, 29 juli 1870 – Auschwitz, 5 november 1942. Zij kregen elf kinderen.
WONEN EN WERK
30 augustus 1915 Hartog is geplaatst in een Rijksopvoedingsgesticht in Overijssel. Hij is dan 13 jaar. Het is onbekend hoe lang hij daar gewoond heeft.
13 oktober 1923 Ingeschreven in Grootegast, Groningen. Werkt als koopman in lompen.
27 september 1926 Ingeschreven in Amsterdam.
30 oktober 1926 Amsterdam, inwonend bij een broer.
HUWELIJK EN KINDEREN
10 november 1926 Hartog trouwt in Rotterdam met Adolphina Johanna Elisabeth van der Wal (Nieuwer Amstel, 8 maart 1885). Hartog is 25 jaar, Adolphina is 41 jaar. Zij is twee keer eerder getrouwd geweest en beide keren gescheiden. Voor zover bekend zijn er geen kinderen uit dit huwelijk en de eerdere huwelijken van Adolphina.
Het is een ‘gemengd huwelijk’: Hartog is Joods, Adolphina is Nederlands Hervormd.
De ouders van Hartog hebben officieel toestemming gegeven. Als getuigen zijn aanwezig Jacob Kruger, varensgezel en Pieter Skam, grondwerker.
ADRESSEN
Hartog en Adolphina woonden op zeer veel verschillende adressen. Vaak zijn zij inwonend bij anderen.
13 november 1923 t/m 14 mei 1928. Adressen in Groningen, Amsterdam en Utrecht. Zij zijn kennelijk zo vaak verhuisd: op 17 februari 1928 staat zelfs vermeld: “niet op te sporen”.
Hartog was koopman, later letterzetter en daarna weer koopman in diverse artikelen.
31 juli 1928 t/m 2 november 1928. Adressen in Utrecht en Amsterdam. Beroep: koopman.
22 maart 1929 t/m 24 juli 1930. Adressen in Rotterdam, Groningen en Amsterdam.
Opnieuw veel verhuizingen: ‘Zijn reizende, blijven te Rotterdam gedomicilieerd. Zonder vaste woonplaats. Geen briefadres’. Hartog werkte eerder als Letterzetter maar werkt nu als Venter drukwerk, Adolphina als Huishoudster.
WEDUWNAAR
2 december 1930
Adolphina overlijdt op 45 jarige leeftijd in Amsterdam, waarschijnlijk bij haar familie. Hartog is vier jaar met haar getrouwd geweest.
1930 t/m 1938
Van deze periode zijn nog geen gegevens gevonden.
16 augustus 1938 t/m 3 maart 1939
Hartog staat ingeschreven in Rotterdam. Zijn vorige woonplaats was Groningen. In deze ruim zes maanden woont hij op drie verschillende adressen. Bij alle is hij inwonend, waarschijnlijk bij familie zoals in de 2e Lombardstraat. Op 3 maart 1939 staat hij als inwonend ingeschreven op het Haagsche Veer.
Maart 1939 – 14 mei 1940
Over deze periode zijn nog geen gegevens gevonden
BOMBARDEMENT EN BEZETTING
14 mei 1940
Waar woont Hartog tijdens het bombardement en de branden? Hier is nog geen informatie van, ook niet of er schade/gewonden/doden waren en/of Hartog gedwongen moest verhuizen.
11 juli 1940
Hartog woont in de Sleephellingstraat 40 op de 3e verdieping. Hij woont in bij zijn zwager Nicolaas J. van den Dungen. Nicolaas trouwde de oudste zus van Hartog: Roosje. Zij is overleden: Nicolaas is weduwnaar. Hij is niet Joods: het was een gemengd huwelijk.
Ook de moeder van Hartog (schoonmoeder van Nicolaas) woont hier: Esther Presburg – Flora. Zij is weduwe. Dit is het laatste huis van Esther voordat ook zij gedeporteerd wordt. Nicolaas blijft achter tot zijn overlijden op 17 maart 1971. Meer informatie over Esther is te lezen op haar eigen pagina. Voor haar zal hopelijk later ook een Stolperstein aangevraagd worden.
April 1941
Hartog moet, zoals iedere Nederlander van 15 jaar en ouder, een Persoonsbewijs hebben.
Juni 1941
in het persoonsbewijs van Hartog een grote letter ‘J’ gestempeld.
12 augustus 1941
Hartog gaat in het pand Prins Hendrikkade 94 wonen. Welke etage is nog onbekend.
3 maart 1942
Binnen het pand Prins Hendrikkade 94 verhuist Hartog naar de begane grond, met een eigen voordeur. Een week later woont meneer Graauw bij hem in, die na Hartogs vertrek hoofdhuurder wordt.
3 mei 1942
Hartog zal, net als alle andere Nederlandse Joden, een Jodenster moeten dragen.
Wie zich niet aan de regels van de Duitse bezetter houdt, kan gearresteerd worden. Tot zover zijn er geen arrestaties van Hartog bekend.
Volgens de notities op de woningkaart woonde Hartog hier ruim een half jaar: van 3 maart 1942 tot 10 oktober 1942. Bij de Dagteekening Verhuizing staat ‘Duitschland’ vermeld. Opvallend is dat dit met potlood geschreven is: misschien dacht men dat hij nog terug zou komen van her ‘werkkamp’.
10 oktober 1942 als vertrek is in werkelijkheid veel te laat: Hartog werd al op 30 september 1942 vermoord.
Loods 24
Het is niet bekend of Hartog zichzelf heeft gemeld, door anderen is weggebracht of door arrestatie in Loods 24 terecht is gekomen. Er is nog geen informatie over zijn situatie in Loods 24. Hartog was getrouwd met een niet-Joodse vrouw. Als zij nog geleefd had, had hij zich niet hoeven melden en had hij misschien de oorlog overleefd.
WESTERBORK
31 juli 1942
In de nacht van 30 op 31 juli vertrekt de eerste deportatietrein vanaf Loods 24. Hartog is aangekomen in Westerbork. Hij is daar 4 dagen geweest, tot 3 augustus.
AUSCHWITZ
3 augustus 1942
Transport naar Auschwitz. De treinreis duurt drie dagen.
6 augustus 1942
Vanaf deze dag is Hartog bijna 2 maanden in Auschwitz. We weten niet wat hij in die tijd gedaan heeft, waar hij te werk werd gesteld.
Vlak voor zijn 40e verjaardag (20 oktober) wordt hij vermoord op 30 september 1942.
STOLPERSTEIN VOOR HARTOG FLORA
In 2017 start Ellen Vomberg de aanvraag van een Stolperstein voor Hartog Flora. Vanaf februari 2020 start het project “Stolpersteine Noordereiland” vanuit de basisschool in de wijk.
BEELDEND PROJECT BASISSCHOOL
Leerlingen van basisschool De Nieuwe Haven maakten een maquette van het Noordereiland. Hun eigen huizen en de huizen waar de joodse bewoners woonden, zijn zichtbaar gemaakt door tekeningen van hun eigen gezinnen en de namen van de joodse gezinnen.
bron:
Hartog Flora, www.joodsmonument.nl, https://www.joodsmonument.nl/nl/page/125223/hartog-flora (geraadpleegd 10 oktober 2024).
gepubliceerd:
18 juni 2024
laatst bijgewerkt:
10 oktober 2024