Een spoor uit het verleden. Een pagina uit het boek Geschiedenis der Joden in Nederland waar een boodschap van een student Hebreeuws aan de leraar is geschreven. En de datum is heel bijzonder, Pesach 5700. Pesach 5700 was van 1 tot 8 mei 1940.
Wat staat er?
‘Omdat ik goed les kreeg vertrok ik niet (en stopte niet).
Aan de leraar Hebreeuws
A. A. Spiero
Met veel dank
je student
S. R. Polak – van Cleeff
pesach 5700′
Seraphina Reinette Polak – Van Cleeff (Rotterdam, 8 januari 1888 – Petach Tikvah, 7 november 1969) gaf het boek enkele dagen voor de Duitse invasie. Ze was de dochter van Jacob van Cleeff, handelaar in manufacturen, en Elisabeth Lob, presidente van het Joodse Oudeliedengesticht. Na Seraphina werden Siegmund Willem (Rotterdam, 13 juli 1890 – Auschwitz, 18 januari 1943) en Elsa Carolina (Rotterdam, 24 juli 1901 – Wassenaar, 21 maart 1942) geboren.
Seraphina werd geboren op de Coolsingel 15a, het gezin verhuisde in haar jeugd naar de Nieuwe Binnenweg 149 en in 1931 verhuisden Jacob en Elisabeth naar de Mathenesserlaan 453. Seraphina kon goed leren en werd advocaat en procureur. Ze was actief in de Joodse wereld en van 1932 tot 1940 vicevoorzitter van WIZO (Women’s International Zionist Organization) Nederland waarmee wordt duidelijk dat ze een zioniste was.
Seraphina trouwde met Alfred Polak (1883 – 1956) die samen met zijn broer Henri (Hans, 1888 – 1942) een handel in ruwe huiden had vanuit een pakhuis aan de Telegraafstraat in Tilburg. Alfred en Seraphina kregen drie dochters Adah (1919), Edith (1921) en Judith (1923).
Wie was leraar A. A. Spiero?
Waarschijnlijk was dit Abraham Aharon (Bram) Spiero (Den Bosch, 22 september 1911 – Tilburg, 27 maart 1982). Hij was eigenaar van muziekhandel A. A. Spiero die in 1940 al op de Stationsstraat 44 in Tilburg gevestigd was.
bron:
Stadsarchief Rotterdam, gezinskaart Jacob van Cleeff NL-RtGAR_494-03_851-085_0090433V.jpg.
Arnoud-Jan Bijsterveld, Een struikelsteen voor Bertram Polak (1918 – 1942) in In Brabant nummer 2, 2011, 37 – 57.
Klaas A. D. Smelik, Etty Hillesum, weer thuis in Middelburg (Apeldoorn 2015) 196.
Hondius, D., 2018. Arnoud-Jan Bijsterveld, House of Memories. Uncovering the Past of a Dutch Jewish Family. BMGN – Low Countries Historical Review, 133. DOI: http://doi.org/10.18352/bmgn-lchr.10543.
illustratie:
foto collectie Rob de Spa.
advertentie Nieuwe Tilburgse Krant, 11 oktober 1940.
met dank aan:
Rob de Spa
gepubliceerd:
7 februari 2020
laatst bijgewerkt:
17 februari 2025