In de negentiende eeuw, in de periode van de Industriële Revolutie in Nederland, ontwikkelden de grote steden zich snel. Er kwam werkgelegenheid, de havens van Amsterdam en Rotterdam (zeker na het openen van de Nieuwe Waterweg) genereerden veel arbeidsplaatsen en datzelfde gold voor de textielindustrie die in Twente opkwam. Deze werkgelegenheid, en een verminderende werkgelegenheid op het platteland door – ook daar – verder gaande mechanisatie, zorgde voor een grote trek naar de stad. Rotterdam groeide enorm en nu vinden we in de historische bronnen vaak mensen die op het platteland geboren waren en in de stad hun emplooi vonden.
| Emanuel Schaap heeft zijn roots in Gorredijk, en stamt uit voorouders waarvan een zoon zich later de naam Leefsma aanmeet. Dit was een David Levi en hij integreerde zo in het Friese dat hij Levie koppelde met het Friese suffix -sma (zoon van) Levi-sma = Leefsma. Daarmee komen alle Leefsma’s dus uit Gorredijk in Friesland. |
Salomon Schaap was een van hen. Hij werd geboren in Gorredijk op 1 januari 1862 (Rotterdam, 26 maart 1949) en trouwde op 26 april 1894 met Anna (Naatje) Keizer (Hasselt, 3 juli 1865 – Rotterdam, 22 juni 1943). Naatje en Salomon bleven de eerste jaren van hun huwelijk in Friesland wonen. Op 17 september 1896 werd hun zoon Meijer Salomon in Sneek geboren (overleden Hod Hasharon, 26 september 1971), gevolgd door Sara op 1 december 1897 (Rotterdam, 7 december 1932) en Emanuel Salomon op 11 november 1898 (Mauthausen, 12 februari 1945).
Begin 1899 vertrok het gezin naar Rotterdam waar ze op 9 februari 1899 op het Hang 68 werden ingeschreven en al snel daarna op de Oppert 76a.
Dochter Eva werd op 23 april 1900 in Rotterdam geboren (overleden Rotterdam, 2 mei 1917) gevolgd door Louis Maurits op 3 december 1902 (overleden Rotterdam, 29 september 1976), Margaretha (Rotterdam, 21 januari 1904 – Givatajim, 5 oktober 1969), Bertha (Rotterdam, 3 augustus 1905 – Rotterdam, 28 september 1938) en Maurits Salomon (Rotterdam, 8 februari 1907 – Jeruzalem, 11 augustus 2001).
Op Oppert 76a werd de winkel in boter en kaas van S. Schaap gevestigd, de zaak verhuisde op 10 september 1923 naar Oppert 165. Daar bleef de zaak jaren gevestigd. De Oppert was een goede locatie voor deze zaak. Hoewel de Zandstraatbuurt, met een grote Joodse populatie, stukje bij beetje werd afgebroken lag deze zaak wel binnen de directe loopafstand van deze buurt (en deels zelfs binnen deze buurt) en was de Oppert een goede locatie in het drukke centrum van de stad.
Op 30 juli 1936 verhuisden Naatje en Salomon naar de Walenburgerweg 92a, vanwege hun leeftijd is aan te nemen dat de zaak op de Oppert toen gesloten werd. S. Schaap was een bekende zuivelhandel in Rotterdam, waar de producten koosjer ORT waren.
Zoon Emanuel had al in 1928 een filiaal van de zaak, op de Witte van Haemstedestraat 21. Emanuel woonde met zijn vrouw Froukje de Levie (Onstwedde, 6 mei 1902 – Rotterdam, 24 augustus 1988) op Witte van Haemstedestraat 21b. Meer over Emanuel staat hier. Vanaf 1936 was er ook een vestiging op de Nauwe Kerkstraat 6.
Volgens de advertenties had Schaap in 1919 ook een zaak in Scheveningen. De oudste zoon Meijer vestigde dit filiaal hier gedurende de Eerste Wereldoorlog, toen veel Oost-Europese vluchtelingen zich hier vestigden.
Maar over Salomon valt nog veel meer te vertellen. Lees verder.
De huidige Oppert ligt iets ten westen van de Oppert van bombardement en deels op het gebied dat voor het bombardement Lange Torenstraat heette.
bron:
gemeentearchief Rotterdam gezinskaart Salomon Schaap
gemeentearchief Rotterdam gezinskaart Emanuel Schaap
http://www.nljewgen.org/golde/golde/1152.htm (geraadpleegd 6 april 2015)
Nieuw Israëlietisch Weekblad, 24 april 1914, familiebericht 20-jarige echtvereeniging
Families Dasberg en De Vries, kroniek van een Nederlandse rabbijnenfamilie in de 20e eeuw op www.bestjewishstudies.com (geraadpleegd 5 jan 2016),
www.dutchjewry.org, lemma Meijer Michiels Schaap (geraadpleegd 5 jan 2016)
Michman, Jozeph, Pinkas, geschiedenis van de joodse gemeenschap in Nederland (Jeruzalem 1985) p. 525
Godsdienstonderwijzer of rabbijn?: Wallet, Bart, De Israëlitische Godsdienstonderwijzer Mozes Lehmans, 147-148
Dasberg, Eli, Rabbijn Simon Philip de Vries, Neede 1870, Bergen-Belsen 1944, de geschiedenis van zijn leven (Lochem 1973) 13, 14
Schrevel, Margreet en Ger Harmsen, Wolff, Salomon de op www.socialhistory.,org (geraadpleegd 7 jan 2016)
Wolff, Sam de, Voor het land van belofte, een terugblik op mijn leven (Bussum 1954) 40-47, 76, 77
herinneringen Eli Schaap, Teaneck, NJ, Verenigde Staten
met dank aan Eli Schaap.
met dank aan Reinder Postma (informatie Leefsma).
illustratie
Nieuw Israëlietisch Weekblad, 25 januari 1929, advertentie
ibidem, 28 november 1919 , advertentie.
gepubliceerd:
4 maart 2016
Laatst bijgewerkt:
10 april 2023