Salomon Jozef Lichtenholz

Mendel Lichtenholz (Niepolokowce, – Sobibor, ) was zoon van Salomon Josel Lichtenholz (Zaleszczyki, – Rotterdam, , zoon van Mendel Lichtenholz en Sosje Lichtenholz) en de uitbater van een café op de Schiedamsedijk 92b. Vader Salomon was gehuwd met Sara Hegett (Boryslaw, – Sobibor, ). Het is onzeker of Sara ook de moeder van Mendel was, gezien de leeftijd van Sara was Mendel waarschijnlijk een zoon uit een eerder huwelijk. Salomon verhuurde boven het café kamers, zo registreerde Jakob Zaller zich op dit adres.

De geboorteplaats van Salomon, tegenwoordig in de Oekraïne, werd op 15 april 1915 ‘gezuiverd’ van haar Joodse inwoners door het Russische leger. In 1914 was de plaats voor dit leger ingenomen en dertig Joodse inwoners werden toen al vermoord. Het is ook niet vreemd dat Salomon en Sara wegtrokken uit deze plaats en aan de geboorteplaatsen van hun kinderen is te zien welke reis ze door Europa maakten voordat ze in Rotterdam neerstreken. Mendel werd in Niepolokowce geboren, dochter Hedel op 5 januari 1913 in Londen, dochter Millie op 28 februari 1916 in Londen en dochter Cornelia Maria ( – Sobibor, ) in Rotterdam

Kamer van StraFzaken Zitting van Donderdag 5 JanuarI Op den Schiedamschedijk.

’s Avonds van den 2en November was een Zutfenaar hier ter stede eens aan den zwier geweest, had heel wat cafés bezocht en de noodige rondjes gegeven en gekregen. Zoo kwam hij in de juiste stemming om de prooi van landhaaien ie worden en dat hadden een paar van dat soort dadelijk in dc gaten, toen De V. het café van J. Lichtenholz, aan den Schiedamschedijk, binnentrad. Dc kennis was heel gauw gemaakt en het tweetal, een man en een vrouw, namen met hem plaats aan een tafeltje en er werd weer lustig geklonken en gedronken.

De „dame’, het moment gekomen achtend om den slag te slaan, leidde de aandacht van den „patiënt” af door een buitengewone vriendelijkheid en inmiddels stak haar vriend zijn hand in de kleeren van den Zutfenaar, ter plaatse, waar deze kort te voren zijn portefeuille met geld had gestoken. De vrouw van den caféhouder zag dit evenwel en waarschuwde terstond haar man. Deze snelde toe en zei, dat zulke dingen in zijn huis niet gebeuren mochten. Hij hield daarom het gezelschap goed in ’t oog en toen hij zag dat de man ten tweeden male naar de portefeuille greep, pakte hij hem zonder verdere complimenten bij zijn nek en smeet,hem de deur uit, zoodat de Zutfenaar er nog zonder kleerscheuren afkwam. Met den betrapten dief had dit ook kunnen gebeuren, wanneer hij zich kalm uit de voeten had gemaakt, maar hij was woedend op den caféhouder — een pootigen Duitscher — die hem in de uitoefening van zijn „beroep” had belemmerd.dat hij een steen door de ruit van het café gooide. Toen werd hij aangepakt door den agent van politie L. Berkhout, maar voordat deze hem had kunnen grijpen, gaf hij den agent een kopje. Twee andere agenten kwamen hun kameraad te hulp, maar de man ontrukte een hunner de sabel en zwaaide daarmee als een dolleman in het rond, waarbij de agent Berkhout aan het oor bloedend verwond werd. Natuurlijk kwam sinjeur tenslotte toch op het politiebureau en later in het huis van Bewaring terecht. Heden verscheen hij voor de Rechtbank beklaagd van poging tot diefstal en wederspannigheid. Hij heet L. H.. en is 33 jaar oud en noemde zich „koopman, maar de politie kent hem beter als kwartjesvinder en beroover en hij is dan ook reeds viermaal wegens Vermogensdelicten veroordeeld. Hij ontkende zoo goed als alles, was met zijn hand niet in den zak van den Zutfenaar geweest, was zonder reden door Lichtenholz diens café uitgesmeten en had zich ook niet tegen de politie verzet, alleen toen ze hem met de sabel wilden slaan, had hij met zijn hand dat wapen afgeweerd.

Tegenover deze ontkentenis van bekl. stonden de verklaringen van 4 getuigen, die de ten laste gelegde feiten hadden zien plegen, dus achtte het 0.M., waargenomen door mr. De Visser, deze feiten wettig en overtuigend bewezen en eischte, mede met het oog op de zeer ongunstige antecedenten van bekl. diens veroordeling tot 1 jaar en 6 maanden gevangenisstraf.

Zoon Mendel arriveerde in 1930 in de Maasstad en registreerde zich toen als diamantwerker bij de Burgerlijke Stand. Hij kwam toen uit Polen en vertrok niet veel later naar Den Haag om in 1932 opnieuw naar Rotterdam te komen.

Sara Hegett en haar man Salomon Josel Lichtenholz arriveerden op 24 oktober 1918, samen met hun dochters Hedel (1913) en Milly (1916) vanuit Londen in Rotterdam. Daar hebben zij ingewoond in het café op de Schiedamsedijk 92b en in die periode, in 1920, werd de derde dochter van Sara en Salomon geboren, Cornelia Maria. Waarschijnlijk nam Salomon de zaak over van zijn vader, hij komt namelijk in 1922 voor in een verslag van een rechtszitting. Hij ging bij de Raad van State in beroep wegens het intrekken van de vergunning voor de verkoop van sterke drank in zijn café en is volgens het verslag in de krant op dat moment de uitbater van het café. Al eerder wordt, in nevenstaand artikel, J Lichtenholz genoemd als de uitbater, het is aannemelijk dat Salomon zijn tweede voornaam gebruikte.
In de loop van 1924 verhuisde het gezin van Salomon naar de Witte de Withstraat 33a. Salomon Josel Lichtenholz overleed in Rotterdam op 13 februari 1932 en en op 2 augustus 1935 verhuisde zijn weduwe naar de Witte de Withstraat 57b.

Sara Hegett, Mendel en haar jongste dochter Cornelia Maria werden op 10 april 1943 in Kamp Westerbork geregistreerd. Na een kort verblijf in barak 57 werden ze op 20 april gedeporteerd naar Sobibor waar zij bij aankomst op 23 april 1943 werden vermoord.

Milly Lichtenholz overleefde de Holocaust. Zij trouwde in Rotterdam op 3 september 1939 met Kiwa Lifschitz. In een naoorlogse brief van de Britse Ambassade in Moskou vertelde Milly dat zij vanaf de eerste dag van de Duits-Russische oorlog in Rotterdam samen was met Manuel Chasler en zijn vrouw Bellina Davidoff. Zij verbleven acht dagen in een kamp in Holland, werden vervolgens naar Berlijn gestuurd, verbleven daar één dag, en reisden toen via Istanboel naar de Sovjet Unie.

Op 27 juli 1941 kwamen zij in Leninakan (Armenië, vanaf 1990 heet de plaats Gjoemri)  aan en werden door de N.K.V.D. (het Volkscommissariaat voor Binnenlandse Zaken) gearresteerd. Op 29 juli 1941 werd Manuel Chasler voor het laatst gezien in Jerivan waar hij opnieuw door de N.K.V.D. werd gearresteerd.  Sindsdien is er nooit meer iets van hem vernomen.
Milly Lifschitz-Lichtenholz en Bellina Chasler-Davidoff werden, samen met andere vrouwen en kinderen, in december 1941 naar Siberië gestuurd. Bellina overleed daar in augustus 1942 in een ziekenhuis  en Milly heeft haar begraven.

Van dochter Hedel Lichtenholz is bekend dat zij op 17 oktober 1940 vanuit Rotterdam vertrokken is naar de Rembrandtlaan 18 in Arnhem. Mogelijk heeft zij de oorlog overleefd.

 

bron:
Stadsarchief Rotterdam, gezinskaart Mendel Lichtenholz
“Rechtzaken. Arrondissements – Rechtbank. Kamer van Strafzakern Zitting van Donderdag 5 Januari. Op den Schiedamschedijk.”. “Rotterdamsch nieuwsblad”. Rotterdam, 05-01-1922. Geraadpleegd op Delpher op 14-11-2018, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010494040:mpeg21:a0244
https://en.wikipedia.org/wiki/Zalishchyky
www.joodsmonument.nl, lemmata Lchtenholz (geraadpleegd 1 december 2018)
“beroep Lichtenholz.”. “De Maasbode”. Onbekend, 15-06-1922. Geraadpleegd op Delpher op 01-12-2018, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=MMKB04:000192054:mpeg21:a0004

laatst bijgewerkt:
11 september 2019