Hoewel zijn familienaam op verschillende plaatsen wordt geschreven als Koppelman was het volgens de archiefkaart Kopelman. Salomon Jacob Kopelman was godsdienstleraar en directeur van het Israëlietisch Weeshuis in Rotterdam. Het adres van zijn gezin was dan ook het adres van het weeshuis, de Mathenesserlaan 208, waar hij op 25 maart 1931 naar toe verhuisde.
Salomon Jacob Kopelman werd in Amsterdam geboren op 14 maart 1894 in Amsterdam. Hij trouwde op 12 januari 1931 in Frankfurt met Johanna Hirsch (Frankfurt, 12 juni 1903) en zij kregen twee dochters: Fanny Serah (Rotterdam, 13 juni 1934) en Jeanette Helena (Rotterdam, 10 december 1935). Salomon was de ‘vader’ in het weeshuis, Johanna de ‘moeder’.
In januari 1931 werden Samuel en Johanna benoemd tot directeuren van het weeshuis, op 1 maart volgde de installatie, en Samuel ging daarnaast het corps van besnijders in Rotterdam versterken. Johanna en Samuel volgden het echtpaar Samuël Duque (Amsterdam, – Auschwitz, ) en Henriëtte Gazan (Arnhem, – Auschwitz, ) op, die ontslag hadden genomen.
In 1939 was het weeshuis een van de locaties in Rotterdam waar Joodse vluchtelingen uit Duitsland werden opgevangen. Het Weekblad voor Israëlietische Huisgezinnen besteedde daar aandacht aan en er verscheen een foto waar Johanna Kopelman – Hirsch op staat, achter, staande, de derde van links.
In de zomer van 1939 vroegen Samuel en Johanna langdurig verlof aan. In augustus 1939 vertrok het gezin uit Rotterdam, en ging wonen in Spa op de Rue Brixhe 2.
De angst voor de nazi’s was groot en het Britse Mandaatgebied Palestina zou de veilige haven zijn. Daar wilden ze heen. Het gezin Kopelman; Salomon, Johanna en hun dochters Fanny en Jenny, vluchtten verder tot ze in Constanza in Roemenië kwamen, een havenstad aan de Zwarte Zee. Daar gingen ze aan boord het motorschip Salvador, geregistreerd in Uruguay. Dit schip werd gebruikt om Bulgaars-Joodse vluchtelingen in veiligheid te brengen door ze naar het Britse Mandaatgebied Palestina te brengen.
De Salvador was niet zeewaardig en nam teveel passagiers mee. De tocht tussen Constanza en Istanboel lukte, ondanks het feit dat er 327 passagiers waren terwijl het schip gebouwd was om 30 – 40 passagiers te vervoeren. Het schip kwam op 12 december 1940 in een zware winterstorm in de Zee van Marmara terecht, kapseisde en de meerderheid van de opvarenden, waaronder het gezin Kopelman, verdronk. Er was een tekort aan reddingsvesten, de passagiers stonden opeengepropt als sardines en de ramp kostte het leven aan 204 passagiers waaronder 66 kinderen. Er overleefden 123 mensen deze ramp.
bron:
Samuel Jacob Kopelman, Stadsarchief Rotterdam, 494-03 Archief van de Gemeentesecretarie Rotterdam, afdeling Bevolking: bevolkingsboekhouding van Rotterdam en geannexeerde gemeenten, inventarisnummer 851-263.
Besnijder, Weekblad voor Israëlietische huisgezinnen. 28 augustus 1931. Geraadpleegd op Delpher op 04-07-2023, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=MMUBA15:005426087:00001.
S. J. Kopelman, Stadsarchief Amsterdam, Gezinskaarten, archiefnummer 5422, inventarisnummer 806.
Vluchtelingen, Weekblad voor Israëlietische huisgezinnen. 3 februari 1939. Geraadpleegd op Delpher op 05-07-2023, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=MMUBA15:005424005:00001.
benoeming, NEDERL. ZIONISTENBOND. “Nieuw Israelietisch weekblad”. Amsterdam, 30-01-1931, p. 10. Geraadpleegd op Delpher op 05-07-2023, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010858654:mpeg21:p010.
installatie, Stadsnieuws.. “Rotterdamsch nieuwsblad”. Rotterdam, 02-03-1931, p. 13. Geraadpleegd op Delpher op 05-07-2023, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=MMKB32:164652001:mpeg21:p00013.
installatie, Rotterdam.. “Centraal blad voor Israëlieten in Nederland”. Amsterdam, 05-03-1931, p. 13. Geraadpleegd op Delpher op 05-07-2023, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=MMKB19:000586001:mpeg21:p00013.
verlof, Israël, Weeshuis.. “Rotterdamsch nieuwsblad”. Rotterdam, 20-07-1939, p. 14. Geraadpleegd op Delpher op 05-07-2023, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=MMKB32:164702017:mpeg21:p00014.
www.wrecksite.eu, https://wrecksite.eu/wreck.aspx?16040 (geraadpleegd 31 juli 2023).
Salomon Jacob Kopelman, https://nl.findagrave.com/memorial/237944757/solomon-jacob-kopelman (geraadpleegd 31 juli 2023).
Buitenland.. “Emmer courant”. Meppel, 17-12-1940, p. 5. Geraadpleegd op Delpher op 31-07-2023, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=MMGEM01:163326049:mpeg21:p00005.
Met dank aan M. Heeremans, tresoar.nl (email 31 juli 2023).
illustratie:
Stadsarchief Rotterdam, Prentbriefkaarten verzameld door het Stadsarchief Rotterdam, Nieuw Israëlitisch Weeshuis aan de Mathenesserlaan, 1900, PBK-656.
Vluchtelingen, Weekblad voor Israëlietische huisgezinnen. 3 februari 1939. Geraadpleegd op Delpher op 05-07-2023, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=MMUBA15:005424005:00001.
Besnijder, Weekblad voor Israëlietische huisgezinnen. 28 augustus 1931. Geraadpleegd op Delpher op 04-07-2023, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=MMUBA15:005426087:00001.
Buitenland.. “Emmer courant”. Meppel, 17-12-1940, p. 5. Geraadpleegd op Delpher op 31-07-2023, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=MMGEM01:163326049:mpeg21:p00005
gepubliceerd:
5 juli 2023
laatst bijgewerkt:
31 juli 2023