In oktober overleed topdirigent Bernard Haitink (Amsterdam, 4 maart 1929 – Londen, 21 oktober 2021) op de leeftijd van 92 jaar. Hij was door eigen ervaring bekend met de verschrikkingen van de Tweede Wereldoorlog, ook door zijn familiegeschiedenis. Bernard had een Joodse grootmoeder, de moeder van zijn moeder. Zij was Rozetta Jeannette Hijmans, geboren op 7 oktober 1865 in Brielle.
Rozetta was een dochter van commissionair Benjamin Hijmans (Brielle, 4 mei 1842 – Utrecht, 24 mei 1931) en Berdina van den Bergh (Oss, 5 november 1839- Rijswijk, 8 januari 1908). Benjamin nam in 1863 de zaak in koloniale waren in Brielle over van zijn vader, Hijman Hijmans. Deze zaak zat waarschijnlijk op de (Grote) Markt 34. Benjamin ging de zaak overigens samen met zijn broer Mozes voeren, onder de naam ‘De Gebroeders Hijmans’. Deze firma met zijn broer werd al in 1865 ontbonden en de zaak ging toen over naar Mozes. Deze onderneming failleerde op 27 juli 1867.
Berdina en Benjamin hadden naast Rozetta nog een kind, de latere professor geneeskunde Abraham Albert Heijmans van den Bergh (Rotterdam, – Utrecht, ). In 1866 woonde het gezin van Berdina en Benjamin op de Nieuwehaven 125 in Rotterdam, maar ook de Oppert 74 en 225 zijn in dat jaar als woonadres gevonden.
Rozetta trouwde op 6 april 1897 in Antwerpen met de op 15 oktober 1868 in Gent geboren professor dr. Eduardus Clementius Verschaffelt en kreeg met hem een dochter, Anna Clara (Haarlem, 4 januari 1898 – Bosch en Duin, 8 december 1984). Eduardus Clementius was hoogleraar aan de Universiteit van Amsterdam en overleed op 54-jarige leeftijd op 26 juni 1923. Rozetta en Eduardus woonde in die tijd van het overlijden van Eduardus op de Waldeck Pyrmontlaan 4 in Amsterdam. Aan het einde van haar leven woonde Rozetta in Amsterdam, op de Olympiakade 12, waar ze op 24 september 1935 overleed.
Dochter Anna Clara trouwde op 2 mei 1922 met Willem Herman Leonard Haitink (Delfshaven, 11 december 1885 – Amsterdam, 23 mei 1957), directeur van het Gemeentelijke Energie Bedrijf in Amsterdam, en zij kregen een zoon, Bernard Johan Herman. Het gezin woont in die periode op de Reinier Vinkeleskade 76hs in Amsterdam. Ze verkeerden in een gegoed milieu en elke donderdagavond werd gevuld met bezoeken aan het Concertgebouw, ook vaak voor Bernard.
Tijdens de oorlog had Bernard niet veel te vrezen omdat hij slechts een Joodse grootouder had. Volgens de Joodse Halacha was Bernard, aangezien de moeder van zijn moeder Joods was, wel volledig Joods. Verschillende leden van de uitgebreide Joodse families Van den Bergh en Hijmans werden in de kampen vermoord.
Daarnaast leefde Bernard ook met het idee dat zijn snelle carrière na de oorlog mede veroorzaakt werd doordat zoveel talentvolle Joodse musici in die oorlogsjaren vermoord waren. Er was na de oorlog een groot tekort aan talent.
Bernard Haitink had een geweldig talent en gaf het Concertgebouworkest en andere orkesten tal van jaren hun glans. Hij kwam uit een bijzondere familie die op vele gebieden bijdroegen aan de maatschappij. Een daarvan was zijn Joodse grootmoeder Rozetta Jeannette Hijmans met haar Brielse roots.
bron:
Streekarchief Voorne-Putten, 084-255 Geboorten Brielle (1863-1967)
gerechtelijke aankondiging, Familiebericht. “Nederlandsche staatscourant”. ‘s-Gravenhage, 13-11-1863, p. 4. Geraadpleegd op Delpher op 24-10-2021, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010790519:mpeg21:p004
gebroeders Hijmans, Advertentie. “Nieuwe Rotterdamsche courant : staats-, handels-, nieuws- en advertentieblad”. Rotterdam, 01-05-1864, p. 2. Geraadpleegd op Delpher op 24-10-2021, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010111212:mpeg21:p002
Mozes Hijmans, Advertentie. “Nederlandsche staatscourant”. ‘s-Gravenhage, 11-07-1865, p. 5. Geraadpleegd op Delpher op 24-10-2021, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010791180:mpeg21:p009
Mozes Hijmans, Advertentie. “Nieuwe Rotterdamsche courant : staats-, handels-, nieuws- en advertentieblad”. Rotterdam, 28-07-1867, p. 3. Geraadpleegd op Delpher op 24-10-2021, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010115975:mpeg21:p003
failliet, Advertentie. “Algemeen Handelsblad”. Amsterdam, 31-07-1867, p. 6. Geraadpleegd op Delpher op 24-10-2021, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010138399:mpeg21:p006
Streekarchief Voorne-Putten, 084 Gemeente Brielle (1811-1950), inventarisnummer 358.
Streekarchief Voorne-Putten, 084 Gemeente Brielle (1811-1950), inventarisnummer 350.
1866, 494-03 Archief van de Gemeentesecretarie Rotterdam, afdeling Bevolking: bevolkingsboekhouding van Rotterdam en geannexeerde gemeenten, inventarisnummer 212.
Stadsarchief Rotterdam, Benjamin Hijmans, 494-03 Archief van de Gemeentesecretarie Rotterdam, afdeling Bevolking: bevolkingsboekhouding van Rotterdam en geannexeerde gemeenten, inventarisnummer 167.
Stadsarchief Rotterdam, Benjamin Hijmans, 494-03 Archief van de Gemeentesecretarie Rotterdam, afdeling Bevolking: bevolkingsboekhouding van Rotterdam en geannexeerde gemeenten, inventarisnummer 165.
huwelijk Rozetta, Familiebericht. “Het nieuws van den dag : kleine courant”. Amsterdam, 08-04-1897, p. 10. Geraadpleegd op Delpher op 24-10-2021, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010093633:mpeg21:p010
Anna Clara Verschaffelt, Familiebericht. “Opregte Haarlemsche Courant”. S.l.], 06-01-1898. Geraadpleegd op Delpher op 24-10-2021, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=MMKB12:000058004:mpeg21:p00004
Overlijden Benjamin Hijmans, Familiebericht. “Algemeen Handelsblad”. Amsterdam, 26-05-1931, p. 8. Geraadpleegd op Delpher op 24-10-2021, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010661709:mpeg21:p008
Overlijden Rozetta, Familiebericht. “De Telegraaf”. Amsterdam, 25-09-1935, p. 16. Geraadpleegd op Delpher op 24-10-2021, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:110576438:mpeg21:p016
Stadsarchief Amsterdam, Anna Clara Verschaffelt, Archiefkaarten, archiefnummer 30238, inventarisnummer 1893
Overlijden Eduardus Verschaffelt, Familiebericht. “Algemeen Handelsblad”. Amsterdam, 28-06-1923, p. 8. Geraadpleegd op Delpher op 24-10-2021, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010656707:mpeg21:p008
Niek Nelissen, “Als je het een beroep kunt noemen.” Gesprekken met Bernard Haitink over zestig jaar dirigeren (Amsterdam 2014).
Stadsarchief Amsterdam, Willem Herman Leonard Haitink, Politierapporten ’40-’45, archiefnummer 5225, inventarisnummer 6179
Idee betreffende carriere: Buitenhof, 24 oktober 2021
illustratie:
gerechtelijke aankondiging, Familiebericht. “Nederlandsche staatscourant”. ‘s-Gravenhage, 13-11-1863, p. 4. Geraadpleegd op Delpher op 24-10-2021, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010790519:mpeg21:p004
Anna Clara Verschaffelt, Familiebericht. “Opregte Haarlemsche Courant”. S.l.], 06-01-1898. Geraadpleegd op Delpher op 24-10-2021, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=MMKB12:000058004:mpeg21:p00004
gepubliceerd:
24 oktober 2021
laatst bijgewerkt:
24 oktober 2021