Hij was heel jong, 22 jaar, en werd vermoord in Oranienburg. De Rotterdamse schippersknecht Pieter Moog (Rotterdam, – Oranienburg, ). Wat is het verhaal?
Pieter Moog was een zoon van Gijsbert Moog (Ridderkerk, – Rotterdam, ), koopman in lompen, scheepsbenodigdheden en oud roest. Of vader Gijsbert Joods was is niet heel duidelijk op de archiefkaart, meer waarschijnlijk was hij Nederlands Hervormd.
Gijsbert trouwde in 1915 met de Joodse weduwe Betje van Arend (Rotterdam, – Rotterdam, ) en Betje had uit haar voorgaande huwelijk met Emanuel Arend Cosman (Amsterdam, 23 september 1879 – Rotterdam, 9 augustus 1911) twee kinderen; Hester Cosman (Rotterdam, 6 mei 1908) en Klaartje Cosman (Rotterdam, – Sobibor, ). Betje was een dochter van Hester Drielsma. Ook Betje en Gijsbert kregen kinderen en wel: Johanna (Rotterdam, 19 augustus 1915), Mietje (Rotterdam, 10 juni 1917), Pieter, Saartje (Rotterdam, – Auschwitz, ), Arie (Rotterdam, 8 september 1923) en Helena (Rotterdam, – Rotterdam, ). Het gezin woonde in de Gouvernestraat 49, later verhuisden ze in dezelfde straat naar nummer 55, daarna Wolfaertstraat 15a, Katendrechtschestraat 65a, Prinsenstraat 23b en de Isaac Hubertstraat 26a.
Het was een bijzonder gezin waarvan de kinderen halfjoods waren op de twee oudste halfzussen na. Tijdens de oorlog zou de bezetter de halfjoodse kinderen met rust laten, behalve Saartje, die met een Joodse man gehuwd was, Abraham Mug (Rotterdam, – Auschwitz, ).
Pieter
Het verhaal van Pieter is bijzonder. Pieter was matroos en kwam in Sachsenhausen terecht. Daar werd hij vermoord. Volgens het overlijdensbericht van het concentratiekamp was dat op 6 juni 1941 om 9 uur ’s ochtends. In het kamp werd de halfjoodse Pieter als voljood gezien, daar duidt het ‘Mosaisch’ op, en de doodsoorzaak was hart- en kringloopzwakte. Deze doodsoorzaak op de kaart van een concentratiekamp kan niet als waar worden aangenomen, vaak werd er maar wat ingevuld. Pieter werd op 13 juni 1941 gecremeerd in het crematorium op de Baumschulenweg in Berlijn en vervolgens werd zijn as op 26 augustus 1941 begraven op de Städtische Friedhof Altglienicke aan de Schönefelder Chaussee 100 in Berlijn – Treptow.
Rond zijn dood blijven een paar vragen over. Waarom kwam Pieter in Duitsland terecht? Ging hij vanwege de Arbeitseinsatz? Is hij toch opgepakt, ondanks het feit dat er van hem geen kaart was bij de Joodse Raad? Weet u iets, laat het ons weten.
bron:
Stadsarchief Rotterdam, Pieter Moog, 494-03 Archief van de Gemeentesecretarie Rotterdam, afdeling Bevolking: bevolkingsboekhouding van Rotterdam en geannexeerde gemeenten, inventarisnummer 851-332, pagina 354842.
“Familiebericht (Huwelijk, Betje weduwe)”. “Rotterdamsch nieuwsblad”. Rotterdam, 1915/07/15 00:00:00, p. 2. Geraadpleegd op Delpher op 29-08-2020, http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010296058:mpeg21:p010.
Heinrich – Wilhelm Wörmann, Widerstand in Köpenick und Treptow (Berlijn 2008) 289 – 291.
Archief Arolsen, Pieter Moog, Death book entries pertaining to prisoners deceased in Concentration Camp Sachsenhausen, referentie 10010439.
illustratie:
Archief Arolsen, Pieter Moog, Death book entries pertaining to prisoners deceased in Concentration Camp Sachsenhausen, referentie 10010439.
gepubliceerd:
29 augustus 2020
laatst bijgewerkt:
22 mei 2024