De Oudedijk is een van de oudste straten in Kralingen en maakte deel uit van de oude waterkering die in de elfde eeuw van Vlaardingen naar Gouda liep. In de dertiende eeuw werd de Schielandse Hoge Zeedijk aangelegd, daarmee kwam de Oudedijk binnendijks te liggen en is waarschijnlijk de naam Oudedijk ontstaan. Bij de Kortekade sluit de Oudedijk aan op de ’s Gravenweg.
In het begin van de negentiende eeuw lagen er nog tal van buitenverblijven aan deze dijk, zoals het Paradijs, Jaffa, Jericho, Gerdesia en Villa Rozenburg. Aan het westelijk deel van de Oudedijk werden aan het einde van de negentiende en begin van de twintigste eeuw kleine arbeiderswoningen gebouwd, aan het oostelijk deel ruimere woningen voor de gegoede burgerij.
Oudedijk 13 – Jack Rosenstiel
Jack Charles Rosenstiel werd in Londen geboren op 16 mei 1914. Hij was student en probeerde in juni 1942 met zijn ouders Sigmund Otto Rosenstiel (Neustadt, Beieren, 9 september 1879 – Auschwitz, 29 augustus 1942) en Elisabeth Deutsch (Mussbach, Beieren, 13 oktober 1887 – Auschwitz, 29 augustus 1942) naar Zwitserland te ontkomen. Dit mislukte en ze werden gearresteerd. Jack werd op 1 september 1942 in Auschwitz vermoord. Naast Jack hadden Sigmund en Elisabeth nog een zoon, Fredric (Fred) Lewis (Londen, 24 januari 1912). Fred Lewis Rosenstiel overleefde de oorlog en woonde in november 1945 op de 1e Jerichostraat 66. Fred overleed in 1995. Het gezin Rosenstiel woonde sinds 7 juni 1920 op dit adres, vader was koopman in papier en glaswaren en werd mede-eigenaar van een handelsfirma in Rotterdam.
Oudedijk 53b – Michiel Winkel en Bertha van Dantzig
Hier woonde tot in de oorlog het gezin Winkel. Michiel was leraar aan het Joodsch Lyceum.
Oudedijk 57a – familie Bartels
Op dit adres woonde Lion Bartels (Hilversum, 7 juli 1898 – Auschwitz, 28 juli 1942), zijn vrouw Mariette Davids (Rotterdam, 8 mei 1912 – Auschwitz, 14 september 1942) en hun zoon Hans (Rotterdam, 19 december 1936 – Auschwitz, 14 september 1942). Lion was fotograaf van beroep.
Oudedijk 84b – gezin Polack
In 1920 woonde Felix Polack, handelsreiziger, op dit adres. Felix Polack (Rotterdam, 19 augustus 1879 – Auschwitz, 15 oktober 1942) was gehuwd met Estella Monasch (Gouda, 29 juli 1883 – Auschwitz, 15 oktober 1942). Zij hadden de volgende kinderen:
Charles Maurits (Rotterdam, 10 april 1906 – Noordwijk, 20 juli 1986) en Max (Rotterdam, 30 december 1918 – Auschwitz, 30 september 1942).
Oudedijk 147 – gezin Beffie
Jesaias Beffie (Rotterdam, 25 april 1879 – Auschwitz, 15 oktober 1942) was gehuwd met Leentje Blazer (Rotterdam, 21 juli 1885 – Auschwitz, 15 oktober 1942) en woonde in 1930 op dit adres. Zij hadden twee kinderen;
Francina (Rotterdam, 26 augustus 1910 – Sobibor, 30 april 1943) en
Abraham (Rotterdam, 2 februari 1914 – Auschwitz, 31 januari 1943).
Jesaias was zadelmaker en werkte in het bedrijf van zijn vader.
Oudedijk 158 – tandarts G. van Duyn
In 1938 vestigde tandarts G. van Duyn zich op dit adres.
Oudedijk 178 – Israël Nenk
Op 13 juli 1931 overleed koopman in fruit Israël Nenk te Apeldoorn, geboren in Arnhem op 5 juni 1873. Israël was gehuwd met Elisabeth Levie (Etten-Leur, 8 april 1876) en het gezin woonde op dit adres. Israël werd begraven op de begraafplaats aan het Toepad.
Elisabeth werd op 2 december 1942 gearresteerd door Groep X / Sicherheitspolizei wegens ‘onttrekken aan Joodsch goed na nasporing’. Elisabeth werd gevangen gehouden in Rotterdam tot 23 december 1942, toen werd zij naar Westerbork overgebracht. In Westerbork werd ze op 28 december 1942 geregistreerd en kwam op 24 januari 1943 in Barak 81b terecht. Volgens de kaart van de Joodsche Raad woonde Elisabeth aan het begin van de oorlog op de Statenweg 74 in Rotterdam. Op 10 maart 1943 ging Elisabeth op transport naar Sobibor, waar ze op 13 maart 1943 werd vermoord.
Oudedijk 185 – Helena Polak
Op 30 juni 1930 overleed hier, op 83-jarige leeftijd, Helena Polak. Zij was de weduwe van N. S. de Leeuwe.
Oudedijk 206b – familie Van Gelder
Hier woonden Jacob van Gelder (Leiden, 23 augustus 1871 – Sobibor, 23 april 1943) en zijn vrouw Mietje van Gelder – van Geldere (Rotterdam, 15 januari 1871 – Sobibor, 23 april 1943).
Oudedijk 212b – familie Boesman (Bösman)
Op dit adres woonde vanaf 1928 spekslager Meijer Boesman (Rotterdam, 30 oktober 1881 – Auschwitz, 22 oktober 1942) en zijn vrouw Eva Stern (Coevorden, 4 april 1891 – Auschwitz, 22 oktober 1942). Meijer en Eva hadden drie kinderen; Joseph (Rotterdam, – Auschwitz, ), Abraham (Rotterdam, – Auschwitz, ) en Suzanna (Rotterdam, – Auschwitz, ). Volgens de gezinskaart was dit het laatste adres van het gezin, volgens de kaart van de Joodsche Raad woonden ze tijdens de oorlog op de Crooswijksesingel 167a.
Oudedijk 223b – gezin Mesritz
In 1910 woonde op dit adres Moritz Mesritz, handelsreiziger (vertegenwoordiger). Moritz Mesritz werd op 19 juni 1872 in Meppel geboren. Hij trouwde op 13 juni 1901 met Elize Barendina Elze (Rotterdam, 10 november 1878 – Rotterdam, 1 april 1933) en ze kregen de volgende kinderen:
André Moritz (Rotterdam, 4 augustus 1902 – Rotterdam, 6 juni 1938), Jacques Hercules (Rotterdam, 19 september 1903 – Amsterdam, 18 december 1983), Eduard (Rotterdam, 9 augustus 1905 – Midden-Europa, 28 februari 1945) en Simon (Rotterdam, 20 april 1911 – Sobibor, 9 maart 1943).
Vader Moritz werd op 5 november 1942 in Auschwitz vermoord.
Jacques Hercules Mesritz overleefde de oorlog. Hij was gehuwd met Elizabeth van Trommel (Rotterdam, 30 januari 1907 – Amsterdam, 10 november 1962) en was accountant. Hij controleerde de jaarrekeningen van de gefuseerde Joodse instellingen voor de Kinderbescherming. Elizabeth was voorzitter van de WIZO-Amsterdam, jurist en zionist.
Oudedijk 228c – gezin Van Gosselaar
Op dit adres woonde Francina Margaretha van Gosselaar (Rotterdam, 16 september 1890 – Sobibor, 28 mei 1943) en Emilie Thereze van Gosselaar (Rotterdam, 25 april 1892 – Auschwitz, 30 september 1942). Francina en Emilie waren zussen. Ze waren de dochters van Isaac van Gosselaar (Rotterdam, 21 augustus 1861 – mei 1914) en Thereze Langedijk (Alkmaar, 3 maart 1861 – Rotterdam, 5 december 1929).
Vader was onderwijzer in boekhouden, moeder commissionair van een agentschap in koffie en thee. Francina was onderwijzeres bij de Israëlitische gemeente en behaalde haar akte in mei 1911. Emilie was kantoorbediende.
Oudedijk 249b – gezin Dörr
Het gezin Dörr zorgde tijdens de oorlog voor de onderduik van tientallen Joden. Meer hierover via het verhaal over Mendel Rokach.
Oudedijk 252a – gezin Soesman
Mozes Soesman (Brielle, 3 maart 1887 – Rotterdam, 13 januari 1935) was koopman in vleeswaren en huwde op 22 november 1911 met Maria Lydia Vermeulen (Charlois, 21 juni 1890). Het was een gemengd huwelijk, Mozes was Joods, Maria Nederlands hervormd. De kinderen kregen het Nederlands-hervormde geloof. Mozes en Maria kregen de volgende kinderen:
Wolf (Rotterdam, 20 juni 1912), Maartje (Rotterdam, 28 juni 1914),
Maurits (Poortugaal, 16 oktober 1917).
Oudedijk 263b – gezin J. I. Cohen
Rond 1920 woonde op dit adres Jacob Israël Cohen, directeur van de NV Cohen & Van Witsen. Jacob Israël Cohen (Middelburg, 10 juli 1887 – Auschwitz, 26 februari 1943) trouwde met Sara Clara Drilsma (Den Haag, 7 oktober 1884 – Auschwitz, 26 februari 1943). Zij kregen een dochter Sophia Aaltjen (Middelburg, 7 oktober 1909), een zoon Joseph Israël (Utrecht, 23 september 1911) en een zoon Israël (Utrecht, 15 juli 1915). Het gezin woonde van 28 mei 1919 tot 28 februari 1925 op dit adres. Het bedrijf waar vader directeur van was, was een bedrijf in behangselpapier. In 1929 heette dit bedrijf Jac. Cohen Behangselpapierfabriek. Meer over dit gezin en het bedrijf via deze link.
Oudedijk 305 – Sophia Haas
Dit is een van de adressen waar zangeres Sophia Haas heeft gewoond.
bron:
www.joodsmonument.nl, lemma Jack Charles Rosenstiel (geraadpleegd 28 maart 2016)
ibidem, lemma Lion Barts (geraadpleegd 28 maart 2016)
ibidem, lemma Jacob van Gelder (geraadpleegd 28 maart 2016)
ibidem, lemma Meijer Boesman (geraadpleegd 28 maart 2016)
ibidem, lemma Francina van Gosselaar en Emilie van Gosselaar (geraadpleegd 28 maart 2016)
ibidem, lemma leden familie Polack (geraadpleegd 28 maart 2016)
Rotterdamsch Nieuwsblad, 6 mei 1911, stadsnieuws, akte-examens Lager Onderwijs F M van Gosselaar.
Nieuw Israëlietisch Weekblad, 13 dec 1929, familiebericht Thereze Langedijk.
www.maxvandam.info, lemma Isaac van Gosselaar (geraadpleegd 28 maart 2016),
stadsarchief Rotterdam, gezinskaart Moritz Mesritz,
ibidem, gezinskaart J I Cohen,
ibidem, gezinskaart Felix Polack,
ididem, gezinskaart Mozes Soesman
www.geni.com, lemma Karel Charles Maurits Polack
stadsarchief Rotterdam, adresboek 1910, 1920, 1930
“Advertentie Polack”. “Rotterdamsch nieuwsblad”. Rotterdam, 29-09-1920. Geraadpleegd op Delpher op 09-02-2018, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010494134:mpeg21:a0083
“Familiebericht Cohen nr 263”. “Nieuw Israelietisch weekblad”. Amsterdam, 12-09-1924. Geraadpleegd op Delpher op 09-02-2018, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010872505:mpeg21:a0095
“Advertentie Boesman”. “Rotterdamsch nieuwsblad”. Rotterdam, 11-09-1940. Geraadpleegd op Delpher op 09-02-2018, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:011002454:mpeg21:a0043
“Advertentie G. van Duyn”. “Centraal blad voor Israëlieten in Nederland”. Amsterdam, 1938/02/17 00:00:00, Geraadpleegd op Delpher op 27-06-2020, http://resolver.kb.nl/resolve?urn=MMKB19:000580051:mpeg21:p00004
Fred Rosenstiel, Advertentie. “Het vrije volk : democratisch-socialistisch dagblad”. Rotterdam, 01-11-1945, p. 4. Geraadpleegd op Delpher op 02-04-2022, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010954783:mpeg21:p004.
Israël Nink, Familiebericht. “Nieuw Israelietisch weekblad”. Amsterdam, 20-07-1934, p. 6. Geraadpleegd op Delpher op 02-04-2022, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010874528:mpeg21:p006
Elisabeth Levie, 63 Archief van de Gemeentepolitie Rotterdam, inventarisnummer 3753.
Elisabeth Nenk – Levie, Arolsen Archives, 130346609 – Elisabeth NENK LEVIE
Helena Polak, Weekblad voor Israëlietische huisgezinnen; uitgegeven vanwege de Vereeniging van Joodsche Wetenschappen te Rotterdam, jrg 61, 1930, no 27, 04-07-1930. Geraadpleegd op Delpher op 02-04-2022, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=MMUBA15:005426027:00001
Mietje van Geldere, Stadsarchief Rotterdam, 494-03 Archief van de Gemeentesecretarie Rotterdam, afdeling Bevolking: bevolkingsboekhouding van Rotterdam en geannexeerde gemeenten, inventarisnummer 851-144.
Meijer Boesman, Stadsarchief Rotterdam, 494-03 Archief van de Gemeentesecretarie Rotterdam, afdeling Bevolking: bevolkingsboekhouding van Rotterdam en geannexeerde gemeenten, inventarisnummer 851-045.
Meijer Boesnach, kaart Joodsche Raad via Arolsen Archives, 130264371 – Meijer BOESMAN.
Illustratie:
prentbriefkaart 1948.
“Advertentie Polack”. “Rotterdamsch nieuwsblad”. Rotterdam, 29-09-1920. Geraadpleegd op Delpher op 09-02-2018, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010494134:mpeg21:a0083
“Familiebericht Cohen nr 263”. “Nieuw Israelietisch weekblad”. Amsterdam, 12-09-1924. Geraadpleegd op Delpher op 09-02-2018, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010872505:mpeg21:a0095
“Advertentie Boesman”. “Rotterdamsch nieuwsblad”. Rotterdam, 11-09-1940. Geraadpleegd op Delpher op 09-02-2018, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:011002454:mpeg21:a0043
“Advertentie G. van Duyn”. “Centraal blad voor Israëlieten in Nederland”. Amsterdam, 1938/02/17 00:00:00, Geraadpleegd op Delpher op 27-06-2020, http://resolver.kb.nl/resolve?urn=MMKB19:000580051:mpeg21:p00004
Stadsarchief Rotterdam, beeld en geluid, PBK-1993-541 Gezicht op de Oudedijk. Op de achtergrond rechts de Nederlandse Hervormde Hoflaankerk, 1905. Prentbriefkaarten verzameld door het Stadsarchief Rotterdam, toegangsnummer 4029.
Fred Rosenstiel, Advertentie. “Het vrije volk : democratisch-socialistisch dagblad”. Rotterdam, 01-11-1945, p. 4. Geraadpleegd op Delpher op 02-04-2022, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010954783:mpeg21:p004.
gepubliceerd:
28 maart 2016
Laatst bijgewerkt:
7 juli 2022