Sinds 1977 heet het gedeelte van de Binnenweg tussen Karel Doormanstraat en Westersingel de Oude Binnenweg, tussen 1888 en 1974 Binnenweg. De naam Binnenweg is zeer oud en werd al in 1454 genoemd. De bebouwing aan de Binnenweg had in de zeventiende eeuw de tegenwoordige Mauritsstraat bereikt; in 1706 werd dit gedeelte bestraat en met bomen beplant. In 1876 werd begonnen met de verbetering van de Binnenweg en het tot een verkeersweg maken tussen Rotterdam en Delfshaven. Het gedeelte tussen de Lage Erfbrug en Delfshaven heet de Nieuwe Binnenweg.
Binnenweg 20 – Mozes Bernard Elze
In 1876 adverteerde M. B. Elze vanaf dit adres. Hij verkocht onder andere talliets (gebedskleding), tefillien (gebedsriemen) en andere ‘kerkbenodigdheden’ en daarnaast matseiwoth (grafzerken). Mozes Bernard Elze (Rotterdam, 6 maart 1843 – Rotterdam, 12 januari 1912) stond op dit adres als onderwijzer geregistreerd. Hij was gehuwd met Krisje Blaauw (Utrecht, 17 april 1839 – Rotterdam, 1 oktober 1903). Krisje en Mozes hadden zeker acht kinderen.
Binnenweg 23 – Blom
Pension Blom was hier in 1905 gevestigd en richtte zich door advertenties in het Nieuw Israëlietisch Weekblad op Joodse klanten.
Binnenweg 38 – Parapluie-magazijn Sanders
In 1904 was hier het parapluie-magazijn van J. Sanders Czn. gevestigd.
Binnenweg 38 – gezin Roos
Hier woonde tot 1925 Samuel Roos (Rotterdam, 20 augustus 1886 – Rotterdam, ) en Betsie Engers (Rotterdam, – Israël, ). Hun dochter Rachel ging in het verzet.
Binnenweg 46 – Olympia
Vanaf 1910 was hier Bioscoop Olympia gevestigd.
Binnenweg 48b – gezin Oesterman
Vanaf maart 1933 woonde het gezin Oesterman op dit adres. Joseph Oesterman (Amsterdam, – Auschwitz, ) was fabrikant en handelsagent in zilverwerk. Hij was gehuwd met Henriëtte van Win (Amsterdam, – Auschwitz, ) en zij hadden een dochter Meta Sophia (Rotterdam, – Auschwitz, ). In het begin van de bezetting woonde het gezin op de Juliana van Stolberglaan 3b in Rotterdam.
Binnenweg 58 – Van Dam & Davidson
Al rond 1919 was hier de zaak in luxe huishoudelijke artikelen Van Dam & Davidson gevestigd.
Binnenweg 94 – Jazzclub Mephisto
Vanaf 1936 was op deze locatie, 100 meter van de Coolsingel, Jazzclub Mephisto gevestigd. De directeur van de club was Jac. Papier.
Er werden bekende zangers en bands geëngageerd, zoals in 1937 Annie the Same, de Teddy Cottons Swing Band, trompettist Johnny Dunn (een ster uit de revue van Josephine Baker in Parijs), Kid Dynamite en in juni 1937 Clara de Vries.
In april 1938 trad Bobby Martin er op, en een maand later, in de vroege ochtend van 11 mei, brak er een brand uit waarbij de gehele zaak uitbrandde. Het Rotterdamsch Nieuwsblad toonde de volgende dag wat er van de zaak was overgebleven. Of de zaak voor de oorlog heropend kon worden is niet achterhaald uit de kranten. Dit deel van de Binnenweg werd bij het bombardement van 14 mei 1940 verwoest.
Directeur Jacques (Jacob) Papier (Amsterdam, – Den Haag, ), zoon van Meijer Papier (Amsterdam, – Auschwitz, ) en Elisabeth du Bruin (Amsterdam, – Auschwitz, ) trouwde op 14 april 1937 met de Nederlands-hervormde Elizabeth Nelemans (Rotterdam, 15 juli 1913).
Op 27 november 1942 werd Jacob op zijn toenmalige adres, Proveniersplein 2a, gearresteerd en vastgehouden tot 2 december 1942. Op 28 februari 1942 werd Jacob weer gearresteerd, nu voor de inlichtingendienst van de Sicherheitspolizei. Vanuit de strafgevangenis in Scheveningen werd hij op 3 maart 1944 afgevoerd naar Auschwitz-Birkenau.
Dat kamp overleefde hij op wonderbaarlijke wijze, onder andere met hulp van Joodse muzikanten die hij uit de jazz club kende en in het Auschwitz’ orkest speelde en hem bij zijn aankomst herkenden op de ‘Judenrampe’, het perron. Bij terugkomst in Nederland bleek zijn vrouw een relatie te hebben gehad met een NSB’er, snel volgde een echtscheiding. Niet lang erna hertrouwde hij met Emmy Sanders (1925 – 2018) en zij kregen twee dochters.
Binnenweg 101 – I. L. Horneman
Jacob Levie Horneman (Boskoop, 12 januari 1824 – Boskoop, 3 mei 1908) was in 1892 een van de ondertekenaars van een advertentie waarin financiële ondersteuning werd gevraagd voor een weduwe met negen kinderen. Jacob was gehuwd met Kaatje Niekerk (Leiden, 23 september 1837 – Boskoop, 14 april 1905).
bron:
stadsarchief Rotterdam,
joodsmonument.nl,
Nieuw Israëlietisch Weekblad, 19 mei 1905, Blom, nummer 23
“Advertentie”. “Het vrije volk : democratisch-socialistisch dagblad“. Rotterdam, 01-08-1960. Geraadpleegd op Delpher op 06-04-2017, http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010951114:mpeg21:a0032
Sanders Weekblad voor Israëlietische huisgezinnen; uitgegeven vanwege de Vereeniging van Joodsche Wetenschappen te Rotterdam, jrg 35, 1904, no 40, 30-09-1904. Geraadpleegd op Delpher op 15-07-2021, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=MMUBA15:005415040:00001
Elze, Weekblad voor Israëlietische huisgezinnen; uitgegeven vanwege de Vereeniging van Joodsche Wetenschappen te Rotterdam, jrg 7, 1876, no 34, 15-09-1876. Geraadpleegd op Delpher op 21-07-2021, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=MMUBA15:005394034:00001
Elze, 494-03 Archief van de Gemeentesecretarie Rotterdam, afdeling Bevolking: bevolkingsboekhouding van Rotterdam en geannexeerde gemeenten, inventarisnummer 300, pagina 79.
„Mephisto”. “De West : nieuwsblad uit en voor Suriname”. Paramaribo, 04-12-1936, p. 2. Geraadpleegd op Delpher op 15-05-2022, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:110636367:mpeg21:p002.
Mephisto, Advertentie. “Rotterdamsch nieuwsblad”. Rotterdam, 05-02-1937, p. 4. Geraadpleegd op Delpher op 15-05-2022, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=MMKB32:164691030:mpeg21:p00004.
Johnny Dunn, Advertentie. “Rotterdamsch nieuwsblad”. Rotterdam, 01-03-1937, p. 12. Geraadpleegd op Delpher op 15-05-2022, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=MMKB32:164688001:mpeg21:p00012.
Clara de Vries, Advertentie. “Rotterdamsch nieuwsblad”. Rotterdam, 30-06-1937, p. 4. Geraadpleegd op Delpher op 15-05-2022, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=MMKB32:164689050:mpeg21:p00004.
Jacob Papier, Stadsarchief Rotterdam, 494-03 Archief van de Gemeentesecretarie Rotterdam, afdeling Bevolking: bevolkingsboekhouding van Rotterdam en geannexeerde gemeenten, inventarisnummer 851-365.
Jacob Papier, Stadsarchief Rotterdam, 63 Archief van de Gemeentepolitie Rotterdam, inventarisnummer 3755, registratienummer 1551
Jacob Papier, Stadsarchief Rotterdam, 63 Archief van de Gemeentepolitie Rotterdam, inventarisnummer 3755, registratienummer 255a.
Elizabeth Nelemans, Stadsarchief Rotterdam, 494-03 Archief van de Gemeentesecretarie Rotterdam, afdeling Bevolking: bevolkingsboekhouding van Rotterdam en geannexeerde gemeenten , inventarisnummer 851-342.
Bobby Martin, Advertentie. “Rotterdamsch nieuwsblad”. Rotterdam, 04-04-1938, p. 24. Geraadpleegd op Delpher op 15-05-2022, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=MMKB32:164694029:mpeg21:p00024.
ROTTERDAM. „MEPHISTO” UITGEBRAND. “De Maasbode”. Rotterdam, 11-05-1938. Geraadpleegd op Delpher op 15-05-2022, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=MMKB04:000192912:mpeg21:p010.
MEPHISTO IN VUUR EN VLAM Nachtelijke brand Binnenweg.. “Rotterdamsch nieuwsblad”. Rotterdam, 11-05-1938, p. 13. Geraadpleegd op Delpher op 15-05-2022, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=MMKB32:164695008:mpeg21:p00013.
Dam & Davidson, Advertentie. “Rotterdamsch nieuwsblad”. Rotterdam, 06-09-1919, p. 11. Geraadpleegd op Delpher op 31-10-2022, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010494290:mpeg21:p011.
Oesterman, Stadsarchief Rotterdam, 494-03 Archief van de Gemeentesecretarie Rotterdam, afdeling Bevolking: bevolkingsboekhouding van Rotterdam en geannexeerde gemeenten, inventarisnummer 851-352.
Illustraties
prentbriefkaart Binnenweg, 1903.
“Advertentie”. “Het vrije volk : democratisch-socialistisch dagblad“. Rotterdam, 01-08-1960. Geraadpleegd op Delpher op 06-04-2017, http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010951114:mpeg21:a0032.
Sanders Weekblad voor Israëlietische huisgezinnen; uitgegeven vanwege de Vereeniging van Joodsche Wetenschappen te Rotterdam, jrg 35, 1904, no 40, 30-09-1904. Geraadpleegd op Delpher op 15-07-2021, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=MMUBA15:005415040:00001.
Elze, Weekblad voor Israëlietische huisgezinnen; uitgegeven vanwege de Vereeniging van Joodsche Wetenschappen te Rotterdam, jrg 7, 1876, no 34, 15-09-1876. Geraadpleegd op Delpher op 21-07-2021, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=MMUBA15:005394034:00001.
Clara de Vries, Advertentie. “Rotterdamsch nieuwsblad”. Rotterdam, 30-06-1937, p. 4. Geraadpleegd op Delpher op 15-05-2022, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=MMKB32:164689050:mpeg21:p00004.
MEPHISTO IN VUUR EN VLAM Nachtelijke brand Binnenweg.. “Rotterdamsch nieuwsblad”. Rotterdam, 11-05-1938, p. 13. Geraadpleegd op Delpher op 15-05-2022, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=MMKB32:164695008:mpeg21:p00013.
Dam & Davidson, Advertentie. “Rotterdamsch nieuwsblad”. Rotterdam, 06-09-1919, p. 11. Geraadpleegd op Delpher op 31-10-2022, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010494290:mpeg21:p011.
gepubliceerd:
15 mei 2022
laatst bijgewerkt:
9 februari 2024