De Oostzeedijk is een hoge dijk en grotendeels de primaire waterkering in de wijk Kralingen in Rotterdam. De Oostzeedijk en de Honingerdijk maken deel uit van de Schielandse Hoge Zeedijk, die in de twaalfde eeuw werd aangelegd. De straat aan de voet van de dijk heet Beneden Oostzeedijk en voor de annexatie van Kralingen heette dit deel de Lage Oostzeedijk. Een deel van de bebouwing aan de Oostzeedijk werd verwoest bij het bombardement van 14 mei 1940.
Eigendom
In mei 1900 bereikte de kerkenraad van de kehilla in Rotterdam het verzoek van de Board of Sjechita uit Londen om op het Stedelijk Abattoir te Rotterdam, door de Rotterdamse sjochtiem (slachters) vee te laten slachten, bestemd voor Londen en te laten stempelen (bewijs dat het koosjer vlees betrof).
Dat voorstel werd geaccepteerd. Direct daarna werd in deze vergadering dat enige huisjes aan de Oostzeedijk voor een bedrag van ƒ 14.500,– verkocht werden. Dit bedrag, dat in 2016 een koopkracht van € 420.000,– zou vertegenwoordigen, werd liquide gemaakt voor de kehilla (kerkelijke gemeente).
Begraafplaats
Achter een oerlelijke muur, bij kantoorgebouw “De Admiraliteit”, ligt, ingeklemd tussen deze muur en de parkeergarage van dit gebouw, een van de oudste Joodse begraafplaatsen van de stad.
Oostzeedijk 8a – M. van der Sluis
M. van der Sluis was accountant en adverteerde vanaf dit adres in 1945.
Oostzeedijk 8a – David van der Stam
Op 25 februari 1951 trad Max Tailleur op als Dr. Stieglitz in het Palace Rotterdam in de Zomerhofstaat. Kaarten konden op dit adres worden gekocht bij David Jacob van der Stam.
Oostzeedijk 58 – Maccabi
Vanaf 1951 werden er tafeltenniswedstrijden georganiseerd door Maccabi in Café Concordia op dit adres.
Oostzeedijk 77b – gezin Speelman – Speelman
Voor en in het begin van de bezetting woonden hier Elizabeth Speelman (Rotterdam, – Westerbork, ) en haar echtgenoot Louis Speelman (Rotterdam, – Auschwitz, ). Zij hadden een zoon Willem (Rotterdam, – Sobibor, ). Elizabeth overleed in Westerbork, en werd op 18 oktober 1943 begraven op de Joodse begraafplaats in Assen.
Oostzeedijk 104c- familie Kleinkramer
Hier woonde de familie Kleinkramer. Zoon Nathan was gehuwd met Sera Ehrlich, dochter van de zakenpartner van Abraham Tuschinski.
Oostzeedijk 116a – Betty de Wied
Betty Nelly de Wied (Dewied) was operazangeres en een Amerikaans en Frans gediplomeerde schoonheidsspecialiste en adverteerde vanaf dit adres in 1942.
Betty mocht niet meer optreden in de oorlog. Ze vestigde zich als schoonheidsspecialiste om op deze manier geld te verdienen. Ze werd in Rotterdam geboren op 25 februari 1915 en vermoord in Auschwitz op 27 augustus 1943. Betty was niet getrouwd en had geen kinderen. Ze was de dochter van Herman de Wied en Alida Mok, die op Oostzeedijk 172 woonden.
Oostzeedijk 122a – gezin Krammer
In 1923 woonde op dit adres de familie Krammer. Izak Krammer (Leeuwarden, 4 februari 1867 – Rotterdam, 18 september 1927) was gehuwd met Bertha van Vriesland (Maassluis, 13 april 1872 – Rotterdam, 22 februari 1938) en zij hadden de volgende kinderen: Jacob (Rotterdam, – Sobibor, ) en Betje (Rotterdam, – Sobibor, ).
Oostzeedijk 130a – gezin Van Creveld
Tijdens de oorlog woonde op dit adres het gezin van Andries David van Creveld (Rotterdam, – Auschwitz, ), zoon van Andries van Creveld en Sophie Frederike Mathilde Wolff, die vlakbij op de Voorschoterlaan 123 woonden. Andries was gehuwd met Selma Reens (Rotterdam, – Auschwitz, ) en zij hadden drie kinderen: Eva (Rotterdam, – Auschwitz, ), Sophie Mathilde Frederike (Rotterdam, – Auschwitz, ) en Ruby (Rotterdam, – Auschwitz, ).
Oostzeedijk 134b – gezin Meiboom
In 1933 woonde de familie Meiboom op dit adres. Dit was het gezin van koopman in oud-ijzer Philippus Barend Meiboom (Hardinxveld, 23 juni 1878 – Auschwitz, 7 juli 1944) en Sara van Gelder (Maassluis, – Auschwitz, ). Zij waren de ouders van Judith Heintje (Rotterdam, – Auschwitz, ) en Salomon Salomo (Rotterdam, – Auschwitz, ). In 1936 verhuisde het gezin naar de Mathenesserlaan 352a.
Oostzeedijk 136a – Bennie Cohen
Vanaf 1936 woonde hier het gezin van Bennie Cohen, van NV Cohen’s Jute Maatschappij.
Oostzeedijk 172 – gezin De Wied
Op dit adres woonden in 1941 Herman de Wied (Wijhe, 23 januari 1878 – Sobibor, 30 april 1943) en zijn vrouw Alida Mok (Rotterdam, 15 oktober 1876 – Sobibor, 30 april 1943). Zij zijn de ouders van Betty de Wied van Oostzeedijk 116a.
Oostzeedijk 175 – Jacob Salomon Cats
Dit was een van de adressen waar Jacob Salomon Cats, opzichter van de Israëlitische begraafplaats, woonde.
Oostzeedijk 184 – Kolenhandel Perridon
N.V. B. Perridon’s Kolenhandel adverteerde vanaf dit adres in 1926 in het Nieuw Israëlietisch Weekblad.
Oostzeedijk 245b – pension Linnewiel
Pension Linnewiel was een streng koosjer pension met gelegenheid tot dineren. Het pension werd gevoerd door Nathan Spreekmeester (Rotterdam, 1 december 1876 – Rotterdam, 28 februari 1928) en Leentje Spreekmeester – Linnewiel (Leeuwarden, 7 april 1870). Hun oudste zoon Meijer (Wrexham, 2 augustus 1902) vierde op 24 juli 1915 zijn Bar Mitswa. Verder hadden zij nog een zoon Jacq (Stockport, 17 augustus 1905).
Oostzeedijk 284a – gezin Aandagt
Tot eind 1941 woonden Nathan Aandagt en zijn vrouw Sophia van Goch op dit adres. Zij hadden een zaak op de Hoogstraat 115 (daar meer informatie). In 1942 woonden ze een korte periode in Wassenaar.
Oostzeedijk 300a – Maccabi
In Café Delmée werden verschillende sportevenementen van Maccabi-Nederland vanaf 1950 georganiseerd. Tot 1941 woonden in dit huis Salomon Abas (Le Havre, 6 september 1883 – Auschwitz, 28 augustus 1942) met zijn vrouw Elisabeth van Ronkel (Meerssen, 2 februari 1886 – Auschwitz, 28 augustus 1942) en hun dochter Deborah Henrica (Borgerhout, 25 april 1923 – Auschwitz, 1945).
Oostzeedijk 348 – Pieter Menten
Op dit adres werd op 26 mei 1899 de beruchte oorlogsmisdadiger Pieter Menten geboren.
Oostzeedijk/Oostplein – gevelsteen
Een opvallende gevelsteen is geplaatst in een gevel van een van de panden aan het Oostplein. De steen is afkomstig uit de in 1613 gebouwde Oostpoort, die op deze plaats stond. Deze poort werd in 1836 gesloopt en de steen werd in 1839 herplaatst in de barrière die hier toen stond. In 1912 werd dat gebouw gesloopt, de steen ging naar het museum.
De steen herinnert aan april 1572 en de gebeurtenissen rond Rotterdam tijdens de Nederlandse Opstand (80-jarige oorlog).
bron:
Nieuw Israëlietisch Weekblad, 12 feb 1915, Linnewiel, nummer 245b
ibidem, 16 juli 1915, Meijer Spreekmeester, nummer 245b
ibidem, 7 sep 1923, Krammer, nummer 122a
ibidem, 8 sep 1926, Perridon, nummer 184
ibidem, 20 sep 1933, Meiboom, nummer 134
Het Joodsche Weekblad, 14 april 1942, Betty Dewied, nummer 116a
Nieuw Israëlietisch Weekblad, 28 sep 1945, Van der Sluis, nummer 8
ibidem, 13 okt 1950, Delmee, nummer 300a
ibidem, 16 feb 1951, v d Stam, nummer 8a
ibidem, 9 maart 1951, Maccabi, nummer 58
www.joodsmonument.nl, lemma Betty Nellie de Wied
ibidem, lemma Salomon Abas
Stadsarchief Rotterdam, Menten, 3023-43. Adresboeken Rotterdam, 1899; p. 140. Bedrijven en beroepen etc., blad 140, 1899
Stadsarchief Rotterdam, Meiboom, 494-03 Archief van de Gemeentesecretarie Rotterdam, afdeling Bevolking: bevolkingsboekhouding van Rotterdam en geannexeerde gemeenten, inventarisnummer 851-319, pagina 340780
www.joodsmonument.nl, lemmata gezin Meiboom (geraadpleegd 3 november 2020).
Izak Krammer, 494-03 Archief van de Gemeentesecretarie Rotterdam, afdeling Bevolking: bevolkingsboekhouding van Rotterdam en geannexeerde gemeenten, inventarisnummer 851-270.
illustratie
Nieuw Israëlietisch Weekblad, 12 februari 1915, Linnewiel, nummer 245b
foto matseiwoth begraafplaats Ooszeedijk © joodserfgoedrotterdam.nl, 8 januari 2016.
gevelsteen, © joodserfgoedrotterdam.nl, 21 januari 2016,
Stadsarchief Rotterdam, Beeld en Geluid, PBK-5230 Oostzeedijk Beneden bij de Waterloostraat, uit het westen gezien. Op de achtergrond de Sint-Lambertuskerk. 1900. Prentbriefkaarten verzameld door het Stadsarchief Rotterdam
www.joodsmonument.nl, lemmata gezin Van Creveld (geraadpleegd 3 november 2020).
laatst bijgewerkt:
3 november 2020