Mozes Hammelburg woonde in de oorlog in Rotterdam. Volgens zijn gezinskaart was hij eerst pakhuisknecht, en later werkte hij zich op tot winkelier. De winkel had hij tot op hoge leeftijd. Wat is er te vinden over Mozes?
Mozes werd geboren op 14 oktober 1877 in Nijkerk als zoon van Hartog Hammelburg en Betje Engelsman. Hij trouwde op 25 november 1903 met Beela Buitenkant (Nijkerk, – Rotterdam, ) en zij kregen drie kinderen:
Betje (Delft, 11 november 1904 – Auschwitz, 9 november 1942),
Hartog (Delft, 21 mei 1906 – Sobibor, 16 juli 1943),
Izaak (Overschie, 9 januari 1908 – Sobibor, 23 juli 1943).
Het gezin trok al in het begin van de twintigste eeuw naar het westen van het land en in oktober 1911 kwamen ze naar Rotterdam, waar het gezin op de Agniesestraat 111 ging wonen. Daarna woonde het gezin op de Binnenrotte, de Tuindersstraat, de Goudscheweg, de Goudscherijweg en de Jan van Loonslaan 8b. Op de Jan van Loonslaan heeft Mozes Hammelburg tientallen jaren zijn zuivelhandel ORT gehad, deze werd bij het bombardement van 14 mei 1940 vernietigd en eind mei 1940 ging Mozes verder op het Ungerplein 15 en de 1e Middellandstraat 63.
Tijdens de oorlog woonden Mozes en Beelo op de Bellevoystraat 25a. Mozes was in eerste instantie pakhuisknecht, een beroep dat laag in aanzien stond en weinig verdiende. Toch heeft het gezin zich op weten te werken tot een middenstandsgezin met een winkel en waardoor bijvoorbeeld dochter Betje kon gaan studeren en onderwijzeres werd.
Beela was actief in de Joodse gemeente van Rotterdam. Ze overleed in Rotterdam op 21 oktober 1941, 62 jaar oud. In dat jaar was de winkel nog steeds open, de laatste advertentie was in het Joodsch Weekblad van 18 juli 1941. Mozes bleef alleen achter tot ook hij via Westerbork naar Sobibor werd gedeporteerd, waar hij op 23 april 1943 werd vermoord.
bron:
stadsarchief Rotterdam, digitale stamboom, gezinskaart Mozes Hammelburg.
www.joodsmonument.nl, lemma Mozes Hammelburg (geraadpleegd 29 oktober 2016).
Atria, instituut vooir emancipatie en vrouwengeschiedenis, album met handtekeningen van vrouwen van de Joodse gemeente Rotterdam.
“Advertentie zuivelhandel”. “Nieuw Israelietisch weekblad”. Amsterdam, 04-10-1929. Geraadpleegd op Delpher op 02-03-2018, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010874384:mpeg21:a0165
“Advertentie Ungerplein”. “Nieuw Israelietisch weekblad”. Amsterdam, 31-05-1940. Geraadpleegd op Delpher op 18-05-2018, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010858234:mpeg21:a0016
Illustratie:
“advertentie”. “Het joodsche weekblad : uitgave van den Joodschen Raad voor Amsterdam“. Amsterdam, 18-07-1941. Geraadpleegd op Delpher op 29-10-2016, http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010318164:mpeg21:a0056
“Advertentie zuivelhandel”. “Nieuw Israelietisch weekblad”. Amsterdam, 04-10-1929. Geraadpleegd op Delpher op 02-03-2018, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010874384:mpeg21:a0165
“Advertentie Ungerplein”. “Nieuw Israelietisch weekblad”. Amsterdam, 31-05-1940. Geraadpleegd op Delpher op 18-05-2018, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010858234:mpeg21:a0016
gepubliceerd:
29 oktober 2016
laatst bijgewerkt:
9 januari 2022