Louis Wijsenbeek werd in april 1942 aangesteld bij het Joods Lyceum in Rotterdam. Dit was kort voor het Lyceum de deuren sloot; het leerlingental was te ver gedaald door de deportaties of in het gunstigste geval door onderduik van leerlingen. Wijsenbeek werd aangesteld om cultuurgeschiedenis en kunstgeschiedenis te geven. Wie was Louis?
Louis Wijsenbeek werd op 21 april 1912 in Rotterdam geboren als zoon van de eerste Joodse notaris in Rotterdam; Siegfried Salomon Wijsenbeek (Culemborg, 2 februari 1879 – 1968) en Rosa van den Bergh (Oss, 26 juli 1887 – Bloemendaal, 29 januari 1968). Louis was de oudste, de andere kinderen waren: psychiater en hoogleraar Henricus (Rotterdam, 28 mei 1916 – Tel Aviv, 1 februari 2008) en Frederika Wilhelmina (Rotterdam, 28 juli 1919 – Bloemendaal, 10 april 1993). Het gezin woonde op adressen als de Mathenesserlaan 280, vanaf november 1928 Mathenesserlaan 235, vanaf 1932 de Heemraadssingel 111 en vanaf 1938 de Heemraadssingel 113.
In 1937 trouwde Louis met de niet-Joodse Elisa Helena Jacoba Canter Cremers (De Bilt, 6 mei 1915 – Wassenaar, 31 mei 2000) en kreeg met haar zes kinderen, twee voor de oorlog, een in de oorlog en drie na de oorlog. Met zijn tweede vrouw kreeg Louis nog een kind.
Louis studeerde rechten in Leiden, het was het idee dat hij de praktijk van zijn vader zou overnemen. Hij promoveerde in de Kunstgeschiedenis aan de Universiteit van Utrecht. Na de opleiding liep Louis stage op het kantoor van zijn vader en kreeg hij een aanstelling bij het Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschappen waar bij verantwoordelijk werd voor de kunstbescherming en monumentenzorg. Vanaf mei 1940 tot het gedwongen ontslag op 1 april 1942 werkte Louis bij het Gemeentemuseum in Den Haag.
Louis besloot om Den Haag te verlaten, zijn vrouw bleef achter in hun huis op het Zuidwerfplein 12. Louis ging naar Amsterdam en sloot zich aan bij de verzetsgroep ‘Luctor et Emergo’ van Eduard Veterman die op de Keizersgracht 763 woonde. Rond Sinterklaas 1943 was Louis voor een paar dagen bij zijn gezin in Den Haag en werd daar op 6 december gearresteerd. Hij werd overgebracht naar de Strafgevangenis in Scheveningen, het ‘Oranjehotel’. Zijn broer en schoonzus met hun paar dagen oude baby waren kort ervoor uit De Schaffelaar in Barneveld ontsnapt. De nazi’s probeerden met dagenlange hardhandige verhoren via Louis te weten te komen waar zij waren ondergedoken.
Op 17 januari 1944 werd Louis in Westerbork ingeschreven en gehuisvest in Strafbarak 67. Huisvesting in die barak hield in dat men een zeer grote kans had om met het eerstvolgende transport naar het oosten te moeten. Door tussenkomst van de kunstschilder Sierk Schröder (1903 – 2002) kon Louis in Westerbork blijven. Louis bleef bijna acht maanden in Strafbarak 67 en werd op 6 september 1944 overgebracht naar een ander deel van het kamp. In het kamp gaf Louis lezingen. Eind mei 1945 vertrok Louis clandestien uit het kamp en werd naar Den Haag teruggebracht door zijn neef, Fred van den Bergh, die ;lid was van de Prinses Irenebrigade zat en met een auto naar Drenthe was gereden om Louis op te halen.
Van 1947 – 1951 was Louis directeur van het Stedelijk Museum Het Prinsenhof te Delft. Hij werkte van 1951-1977 bij de Dienst voor de Schone Kunsten in Den Haag. Louis was Officier in de Orde van Oranje Nassau. Hij woonde sinds 1978 in München waar hij op 17 mei 1985 overleed.
bron:
BESLUITEN VAN DEN BURGEMEESTER BENOEMINGEN VAN LEERKRACHTEN. “Dagblad van Rotterdam”. Rotterdam, 14-04-1942, p. 3. Geraadpleegd op Delpher op 23-06-2021, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010311900:mpeg21:p003
Joods Biografisch Woordenboek, Wijzenbeek, Louis Jacob Florus via http://www.jodeninnederland.nl/id/P-1389 (geraadpleegd 23 juni 2021)
Stadsarchief Rotterdam, Siegfried Salomon Wijsenbeek, 494-03 Archief van de Gemeentesecretarie Rotterdam, afdeling Bevolking: bevolkingsboekhouding van Rotterdam en geannexeerde gemeenten, inventarisnummer 851-547, pagina 597249
Kaart Joodse Raad Louis J Wysenbeek via Arolsen Archives, 130404309
Louis Wijsenbeek op Bevrijdingsportretten via https://bevrijdingsportretten.nl/portret/louis-wijsenbeek/ (geraadpleegd 23 juni 2021)
Louis Wijsenbeek op Wikipedia, https://nl.wikipedia.org/wiki/Louis_Wijsenbeek (geraadpleegd 23 juni 2021)
gepubliceerd:
23 juni 2021
laatst bijgewerkt:
11 december 2022