Louis Sigismond Asch werd op 27 juli 1913 geboren in Antwerpen. Hij was het eerste kind van koopman in granen Kurt Michael Bruno Asch (Stettin, – Auschwitz, ) en Jeanne Weiler (Antwerpen, – Auschwitz, ). Vader Hermann was op zeventienjarige leeftijd naar Antwerpen gegaan om er te werken in de graanhandel van zijn oom Hermann Wiener.
Na Louis werden de volgende kinderen in dit gezin geboren: Suzanna (Rotterdam, – Auschwitz, ) en Robert André (Rotterdam, – Auschwitz, ).
Op 30 april 1919 kwam het gezin Asch naar Rotterdam vanuit Amsterdam waar ze een korte periode, vanaf 21 oktober 1918, hebben gewoond. Ze woonden in Amsterdam op de Weesperzijde 123hs en vestigden zich in Rotterdam op de Witte de Withstraat 70b, om een jaar later te verhuizen naar de Westersingel 20c. Ook daar woonden ze slechts een jaar, in 1921 gingen ze naar het Henegouwerplein 10b. Daar bleef het gezin tot 1926 en ze verhuisden toen naar de Heemraadsingel 99 en in augustus 1932 naar de Heemraadsingel 281b. Op dat adres woonden ze nog in het begin van de bezetting.
Ook in het Amsterdamse jaar werkte vader bij de Firma H. Wiener & Co. in granen die gevestigd was op de Raadhuisstraat 3. Kurt ging voor deze firma in Rotterdam werken die volgens de kaart van de Joodsche Raad op de Heemraadsingel 281 gevestigd was. Op de bel-etage woonde Margaretha Weiler, de tante van Louis van moederskant die bij Kurt Asch als secretaresse werkte. Het beroep van Louis dat op dezelfde kaart is aangetekend is vertegenwoordiger. Dat het gezin het financieel voor de wind ging wordt duidelijk uit de locaties waar ze woonden.
Naturalisatie
Hoewel Kurt en Jeanne al voor 1919 in Nederland woonden, en hun kinderen in Nederland geboren werden, duurde het tot 1934 voordat het Nederlanderschap werd aangevraagd en dat werd verleend op 1 januari 1935.
Muziek
Toen Louis veertien jaar was kwam er een gouvernante in huis, Suzanna Barentsen. Zij hield van schilderkunst en muziek en wellicht was zij het die deze liefde overbracht op de kinderen Asch.
De eerste keer dat Louis in de pers werd genoemd was op 25 maart 1933. De Tijd meldde toen dat er in het Vereenigingsgebouw op het Stationsplein een concert werd gegeven door Symphonia onder leiding van dirigent Georg Rijken. Louis was een van de solisten en speelde viool in dit orkest. Dat was niet eenmalig, het orkest trad regelmatig op in de maanden na maart 1933. In een verslag in de Nieuwe Utrechtsche Courant van 5 april 1933 werd Louis genoemd. Louis was toen 20 jaar oud en in het commentaar dat over hem te lezen was stond: ‘De heer Louis Asch speelde met begeleiding het Vioolconcert in C-dur van Haydn. Hij staat nog niet zeer vast in de schoenen en dit niet gemakkelijke werk was hem in allerlei opzichten nog iets te machtig’.
In die tijd was Louis nog studerende aan het ‘Conservatorium Holthaus’, de Nederlandse Academie voor Muziek, Afdeling Rotterdam, die aan de Mauritsweg 4 gevestigd was. In juli 1934 slaagde hij daar voor viool. Daarnaast studeerde Louis vanaf september 1926 aan het Erasmiaans Gymnasium.
Rond 1935 speelde Louis bij het Rotterdams Philharmonisch Orkest. Louis was in oktober 1936 dirigent van het Rotterdamsche Studentenorkest. Het bericht in Het Vaderland was het eerste bericht dat hem in de functie van dirigent liet zien en hij zou nog veelvuldig het orkest begeleiden. In dezelfde krant werd zijn werk als dirigent op 3 november 1936 gerecenseerd. Er werd gesteld dat zijn dirigeren ‘rijkelijk druk en zeker te nadrukkelijk was, maar dat er tegenover stond dat deze dirigent de kunst verstaat om zijn intenties goeddeels door het orkest te doen verwezenlijken’. In het Rotterdamsch Nieuwsblad van 13 november 1937 werd gemeld dat hij ‘het orkest krachtig had geleid’ tijdens een uitvoering van Vondels ‘Maegden’ door de Rotterdamse Studenten Toneelvereniging in de Grote Schouwburg.
Militaire dienst
Nadat Louis Nederlands staatsburger was geworden, of misschien vanwege dat feit óf omdat de optredens te weinig opbrachten, meldde Louis zich vrijwillig aan voor de militaire dienst. In de crisisjaren gaf het leger een vast inkomen. Hij begon er op 3 juni 1935 en was gelegerd in Breda. Hij werkte er in de ziekenverpleging en werd in 1936 sergeant. De optredens konden plaats vinden tijdens de verloven. In 1939, de dreiging vanuit Duitsland werd steeds sterker, vond de mobilisatie plaats. In mei 1940 werd Nederland aangevallen, Louis zat toen in dienst. Op 25 mei 1940, tien dagen na de capitulatie, kon Louis terugkeren naar huis. Louis kon weer optreden totdat dit als anti-Joodse maatregel verboden werd in 1941.
Verloving
In december 1939 verloofde Louis zich met de niet-Joodse Marie-José Dochy (1916-2010), die Fifi genoemd werd.
Vioolles
Louis mocht niet meer optreden, maar privéles geven mocht nog wel. Dat ging hij doen. Dit bracht weinig op, hij rekende ƒ 1,50 per uur en zelf nam hij les bij de beroemde violist uit Hongarije Carl Flesch (Mosonmagyaróvár, 9 oktober 1873 – Luzern, 14 november 1944), die in Den Haag woonde. Flesch zag zoveel in Louis dat hij zijn uurprijs verlaagde, het normale tarief van ƒ 30,- was voor Louis niet op te brengen en op aanraden van Flesch verhoogde Louis zijn tarief voor zijn eigen lessen naar ƒ 5,- per uur.
Liquidatie bedrijf
Het hele gezin Asch leefde van de opbrengsten van de Firma H. Wiener & Co., maar als Joods bedrijf werd vader Kurt, die er toen 41 jaar directeur was, door de nazi’s verplicht om de onderneming te liquideren. In diezelfde periode, in oktober 1941, lieten de kinderen Asch (Louis, Suze en Robert) zich katholiek dopen. Wellicht hoopten ze zo aan de ijzeren greep van de nazi’s te ontkomen. Het hielp niet, zelfs als Louis naar een dienst ging in de kerk moest hij de Jodenster dragen.
Wanneer Joden vóór 10 mei 1940 waren gedoopt, later aangepast tot 1 januari 1941, hoefden ze (in eerste instantie) niet op transport. Het gold niet door Louis, hij was op 26 oktober 1941 gedoopt. Ook zijn gemengde huwelijk was geen grond om het niet te deporteren.
De drie kinderen Asch ontvingen ’s avonds op 5 augustus 1942 de oproep om zich de volgende ochtend om 8 uur te melden in Loods 24.
Louis werd met zijn vader, moeder, broer en zus op 12/13 augustus 1942 in Westerbork geregistreerd. Jeanne, Kurt en Louis werden op 14 augustus 1942 naar Auschwitz gedeporteerd. Jeanne werd direct na aankomst vermoord, Kurt en Louis leefden nog zes weken, tot
Het uitgebreide verhaal is te lezen via deze link.
bron:
Kurt Asch, Stadsarchief Amsterdam, Vreemdelingenregister, archiefnummer 5225, inventarisnummer 944.
Kurt Michael Bruno Asch, Stadsarchief Rotterdam, 494-03 Archief van de Gemeentesecretarie Rotterdam, afdeling Bevolking: bevolkingsboekhouding van Rotterdam en geannexeerde gemeenten, inventarisnummer 851-011.
Wiener & Co, Advertentie. “Het nieuws van den dag”. Amsterdam; Amsterdam, 21-04-1920, p. 9. Geraadpleegd op Delpher op 12-07-2024, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=MMKB15:000641034:mpeg21:p00009.
Wiener & Co., Advertentie. “Algemeen Dagblad”. Rotterdam, 31-12-1955, p. 18. Geraadpleegd op Delpher op 12-07-2024, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=MMKB19:000331078:mpeg21:p00018.
Jeanne Weiler, kaart Joodsche Raad, Arolsen Archives, 130252717 (Jeanne ASCH WEILER).
Louis Asch, kaart Joodsche Raad, Arolsen Archives, 130252722 (Louis S ASCH).
Symphonia, ROTTERDAM CONCERT EN DANS. “De Tijd : godsdienstig-staatkundig dagblad”. ‘s-Hertogenbosch, 25-03-1933, p. 2. Geraadpleegd op Delpher op 14-07-2024, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010535249:mpeg21:p002.
Recensie Louis Asch, KONINKLIJKE ORKEST-VEREENIGING „SYMPHONIA”. “Nieuwe Utrechtsche courant”. Utrecht, 05-04-1933, p. 3. Geraadpleegd op Delpher op 14-07-2024, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=MMUTRA04:253391011:mpeg21:p00003.
Conservatorium, “Rotterdamsch nieuwsblad”. Rotterdam, 18-07-1934, p. 9. Geraadpleegd op Delpher op 15-07-2024, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=MMKB32:164672019:mpeg21:p00009.
Dirigent, “Het Vaderland : staat- en letterkundig nieuwsblad”. ‘s-Gravenhage, 18-10-1936, p. 2. Geraadpleegd op Delpher op 15-07-2024, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010016854:mpeg21:p004.
Recensie dirigent, “Het Vaderland : staat- en letterkundig nieuwsblad”. ‘s-Gravenhage, 03-11-1936, p. 3. Geraadpleegd op Delpher op 15-07-2024, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010016880:mpeg21:p003.
Groote Schouwburg. R’damsche Studenten Tooneelvereeniging VONDELS „MAEGHDEN”. De dichter als bekeerling en mysticus.. “Rotterdamsch nieuwsblad”. Rotterdam, 13-11-1937, p. 9. Geraadpleegd op Delpher op 15-07-2024, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=MMKB32:164692012:mpeg21:p00009.
Z. Ronzière / Stichting Sanderling, Het onvoltooide leven van Louis Asch (1913-1942)
Het verhaal van een musicus in de oorlog, www.erasmiaans.nl, https://www.erasmiaans.nl/2023/01/02/louis-asch/ (geraadpleegd 15 juli 2024).
illustratie:
Wiener & Co, Advertentie. “Het nieuws van den dag”. Amsterdam; Amsterdam, 21-04-1920, p. 9. Geraadpleegd op Delpher op 12-07-2024, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=MMKB15:000641034:mpeg21:p00009.
Louis Asch, illustratie uit https://www.joodsmonument.nl/nl/page/723531/het-onvoltooide-leven-van-louis-asch.
gepubliceerd:
15 juli 2024
laatst bijgewerkt:
15 juli 2024