Rond 1900 was weduwe Engers op de Breedestraat 39 een adres voor gedragen kleding. Rachel van der Rhijn (Groningen, 14 juli 1857 – Rotterdam, 17 januari 1904) was de weduwe van Lazarus Engers (Winschoten, 23 april 1852 – Rotterdam, 19 oktober 1896). Lazarus en Rachel hadden vijf kinderen; Jacob (Winschoten, 21 mei 1882 – Sobibor, 21 mei 1943), Louisa (Winschoten, – Auschwitz, ), Mourits (Winschoten, 11 januari 1885 – Auschwitz, 19 oktober 1942), Izaäk (Rotterdam, 28 mei 1889 – Auschwitz, 21 september 1942) en Betsie (Rotterdam, 28 mei 1889 – Haifa, 5 januari 1975).
Lazarus verruilde Winschoten voor Rotterdam en werd er op 19 april 1888 ingeschreven met Rachel, Jacob, Louisa en Mourits. Het gezin vestigde zich eerste op Vogelenzang 3, daarna op de Breedestraat 19, de Lange Baanstraat 30, de Breedestraat 39 en de Kipstraat 20.
Een dik jaar na de aankomst in Rotterdam werd de tweeling Betsie en Isaäk geboren. Met zeven personen was het gezin compleet.
Zowel Lazarus als Rachel kwamen uit Groningen. Lazarus was een zoon van koopman Jacob Engers (Winschoten, ? – Winschoten, 8 maart 1897) en Bettie Suze Delevie (Emden, ? – Rotterdam, 2 augustus 1904). Winschoten kende een hechte Joodse gemeenschap. Jacob was koopman en vermoedelijk de ondernemer die nevenstaande advertentie plaatste in de Winschoter Courant van 3 mei 1873. Het gezin van Jacob en Suze woonde op de Binnen-Venne in Winschoten.
Een advertentie uit 1879 maakt duidelijk dat Jacob Engels ook in de kledinghandel zat. Dat zijn zoon Lazarus na zijn vertrek naar de Maasstad dezelfde negotie ging uitvoeren ligt voor de hand.
Naast de vestiging op de Bredestraat was er rond 1902 ook een vestiging van de zaak op de Kipstraat 20 en deze vestiging stond in 1903 onder de naam ‘De Gunst’ bekend en noemde zich ‘het grootste kledingmagazijn van Rotterdam’. Na het overlijden van Rachel op 17 januari 1904 ging de onderneming verder onder de naam Firma Weduwe L. J. Engers.
In 1914 verscheen er een bericht in het Rotterdamsch Nieuwsblad dat de ‘echte Engers’ gevestigd bleef op de Breedestraat 39. Vlak na deze advertentie verschenen er verschillende annonces dat het adres van Engers Breedestraat 3 was. Wat werd er bedoeld met deze ‘echte’ Engers? Dat was de concurrent aan de overzijde, Dirk Engers, die hier al rond 1914 gevestigd was met een soortgelijke onderneming. Wie deze geduchte concurrent was kon niet direct achterhaald worden in het Stadsarchief Rotterdam.
Om het verhaal nog ingewikkelder te maken blijkt in 1918 een M. Engers, in gedragen herencostuums, op die Breedestraat 3 te zitten. Dit was Mourits (Maurits) Engers, die volgens zijn kaart bij het Stadsarchief Rotterdam eveneens in gedragen kleding handelde. Mourits huwde op 25 maart 1915 met Mietje Roos (Rotterdam, 20 januari 1892 – Auschwitz, 19 oktober 1942).
Op een foto uit 1929 is de zaak van Engers te zien aan de linkerkant van de straat op nummer 14. Aan de overzijde is een Dirk Engers gevestigd. Dirk is niet een naam die vaak in Joods Nederland voorkwam. Wie was Dirk Engers? In het Stadsarchief Rotterdam is geen archiefkaart onder die naam te vinden.
Nu komt de naam Dirk Engers wel voor in twee familieadvertenties in oude kranten. Op 18 november 1917 vierden Daniël Cohen en Heintje Brandeis hun 25-jarig huwelijk en zij waren de ouders van, onder anderen, Ali Cohen die met Dirk Engers gehuwd was. Op 8 februari 1917 gingen Dirk en Ali in ondertrouw, en dat is de tweede advertentie. Via de archiefkaart van Heintje Brandeis kon worden achterhaald dat de dochter Aaltje heette en Aaltje Cohen (Delfzijl, 24 mei 1893 – Auschwitz, 21 september 1942) trouwde op 22 februari 1917 met ‘koopman in kleederen’ Izaäk Engers (Rotterdam, 28 mei 1889 – Auschwitz, 21 september 1942).
Izaäk Engers had dus de naam Dirk Engers aangenomen en hij zat tegenover de zaak op de Breedestraat met zijn eigen negotie en verkocht eveneens gedragen kleding. Hij was de jongste zoon van het gezin van Lazarus en Rachel.
In 1921 verscheen een advertentie van Jaap Engers aan de Breedestraat 40. Hij verkocht stoffen en ook regenjassen. Jaap Engers was de oudste broer Jacob. Jacob huwde in 1939 met Marianne Jeannette Harschel (Amsterdam, – Sobibor, ).
In het begin van de bezetting woonden Jacob Engers en Marianne Jeannette Harschel in Amsterdam op de Uiterwaardenstraat 344hs. Jacob woonde eerder op de Hoogstraat 294 waar zijn onderneming rond 1909 gevestigd was.
Louisa Engers was gehuwd met Louis van Dijk (Zuidland, – Auschwitz, ). Zij woonden met hun twee kinderen op de Ramlehweg 39a in Rotterdam. De kinderen overleefden de oorlog.
Mourits Engers en zijn vrouw Mietje Roos woonden op de Lumeystraat 3b in Rotterdam.
Izaäk (Dirk) woonde met zijn vrouw Aaltje Cohen op de Van Beuningenstraat 5 in Rotterdam.
Betsie Engers huwde in 1930 met Levie Strauss (Delfshaven, 18 november 1880 – Rotterdam, 3 december 1940) en woonde op de 1e Middellandstraat 23b. Betsie was de enige van het gezin van Lazarus en Rachel die de oorlog overleefde
Deze ondernemingen die er onder de naam Engers in Rotterdam waren gevestigd waren terug te voeren tot dit gezin. Ze waren als verkopers van met name gedragen kleding van groot belangd voor de Maasstad. Waarom één van de ondernemers zich profileerde als ‘de echte’ Engers is niet bekend.
bron:
S. Engers, “Rotterdamsch nieuwsblad”. Rotterdam, 14-04-1893, p. 2. Geraadpleegd op Delpher op 28-12-2024, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010166607:mpeg21:p006.
S. Engers, “Rotterdamsch nieuwsblad”. Rotterdam, 08-06-1896, p. 3. Geraadpleegd op Delpher op 28-12-2024, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010176720:mpeg21:p007.
L. J. Engers, “Rotterdamsch nieuwsblad”. Rotterdam, 10-12-1900. Geraadpleegd op Delpher op 28-12-2024, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=KBDDD02:000203325:mpeg21:p007.
Rachel van der Rhijn, Stadsarchief Rotterdam, 494-03 Archief van de Gemeentesecretarie Rotterdam, afdeling Bevolking: bevolkingsboekhouding van Rotterdam en geannexeerde gemeenten, inventarisnummer 851-127.
De Gunst, “Rotterdamsch nieuwsblad”. Rotterdam, 09-03-1903, p. 3. Geraadpleegd op Delpher op 28-12-2024, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010178773:mpeg21:p015.
Firma weduwe L. J. Engers, “Rotterdamsch nieuwsblad”. Rotterdam, 10-09-1904, p. 2. Geraadpleegd op Delpher op 28-12-2024, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010994603:mpeg21:p010.
Jacob Engers, Alle Groningers, Overlijdensregister 1897, aktenummer 27 gemeente Winschoten.
Jacob Engers, “Winschoter courant”. Winschoten, 03-05-1873, p. 4. Geraadpleegd op Delpher op 28-12-2024, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=MMRHCG03:163367035:mpeg21:p00004.
Jacob Engers, Advertentie. “Winschoter courant”. Winschoten, 04-10-1879, p. 4. Geraadpleegd op Delpher op 28-12-2024, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=MMRHCG03:163372080:mpeg21:p00004.
Breedestraat 39, “Rotterdamsch nieuwsblad”. Rotterdam, 04-04-1914, p. 2. Geraadpleegd op Delpher op 28-12-2024, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010295478:mpeg21:p006.
Breedestraat 3, “Rotterdamsch nieuwsblad”. Rotterdam, 08-04-1914, p. 2. Geraadpleegd op Delpher op 28-12-2024, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010295481:mpeg21:p006.
Mourits Engers, Stadsarchief Rotterdam, 494-03 Archief van de Gemeentesecretarie Rotterdam, afdeling Bevolking: bevolkingsboekhouding van Rotterdam en geannexeerde gemeenten, inventarisnummer 851-127.
M. Engers, “Rotterdamsch nieuwsblad”. Rotterdam, 24-06-1918, p. 2. Geraadpleegd op Delpher op 28-12-2024, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010297043:mpeg21:p010.
Cohen – Brandeis, “Nieuw Israelietisch weekblad”. Amsterdam, 09-11-1917, p. 6. Geraadpleegd op Delpher op 28-12-2024, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010860531:mpeg21:p006.
Cohen – Engers, “Nieuw Israelietisch weekblad”. Amsterdam, 09-02-1917, p. 6. Geraadpleegd op Delpher op 28-12-2024, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010860492:mpeg21:p006.
Heintje Brandeis, Stadsarchief Rotterdam, 494-03 Archief van de Gemeentesecretarie Rotterdam, afdeling Bevolking: bevolkingsboekhouding van Rotterdam en geannexeerde gemeenten, inventarisnummer 851-086.
Izaak Engers, Stadsarchief Rotterdam, 494-03 Archief van de Gemeentesecretarie Rotterdam, afdeling Bevolking: bevolkingsboekhouding van Rotterdam en geannexeerde gemeenten, inventarisnummer 851-127.
Maurits Engers, “Rotterdamsch nieuwsblad”. Rotterdam, 07-11-1919, p. 4. Geraadpleegd op Delpher op 29-12-2024, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010494343:mpeg21:p004.
Jacob Engers, Stadsarchief Rotterdam, 494-03 Archief van de Gemeentesecretarie Rotterdam, afdeling Bevolking: bevolkingsboekhouding van Rotterdam en geannexeerde gemeenten, inventarisnummer 851-127.
Jacob Engers, “Algemeen Handelsblad”. Amsterdam, 17-07-1909. Geraadpleegd op Delpher op 29-12-2024, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=KBDDD02:000208032:mpeg21:p003.
illustratie:
L. J. Engers, “Rotterdamsch nieuwsblad”. Rotterdam, 10-12-1900. Geraadpleegd op Delpher op 28-12-2024, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=KBDDD02:000203325:mpeg21:p007.
Jacob Engers, “Winschoter courant”. Winschoten, 03-05-1873, p. 4. Geraadpleegd op Delpher op 28-12-2024, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=MMRHCG03:163367035:mpeg21:p00004.
Jacob Engers, Advertentie. “Winschoter courant”. Winschoten, 04-10-1879, p. 4. Geraadpleegd op Delpher op 28-12-2024, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=MMRHCG03:163372080:mpeg21:p00004.
Stadsarchief Rotterdam, beeld en geluid. PBK-10770 Bredestraat in de richting van de Lange Baanstraat. Op de achtergrond de toren van de Grote of Sint-Laurenskerk. Links bij de winkels van J. Engers is de Korte Frankenstraat. Rechts bij de straatlantaarn is de Lange Frankenstraat en verderop de Lange Lijnstraat. 1929. Collectie Goeree, toegangsnummer 4088.
gepubliceerd:
29 december 2024
laatst bijgewerkt:
29 december 2024