De Kipstraat van voor het bombardement van 1940 lag een kwart slag gedraaid ten opzichte van de huidige Kipstraat. Daarmee liep de straat parallel aan de Hoogstraat en vormde een verbinding tussen Achterklooster en Kaasmarkt. Rond 1825 was er nog water en dit werd eerst Kipsloot genoemd en volgens een kaart uit 1839 de Kipgracht. Voor 1860 was de Kipgracht nog niet gedempt, de Kipstraat lag langs deze gracht en na de demping werd gracht en straat (gedempte) Kipstraat genoemd.
Kipgracht
Dat de Kipgracht niet het toonbeeld was van hygiëne komt naar voren in een ingezonden stuk uit de Nieuwe Rotterdamsche Courant van 11 juni 1859: ‘De bevoegde Overheid wordt attent gemaakt op dc stank, veroorzaakt door opstijgende gassen, welke de zoogenaamde Kipgracht dagelijks ontwikkelt en daar het toch bepaald is dezelve te dempen, zoo verwondert het den ondergeteekende, dat daaraan niet spoediger wordt begonnen, daar toch reeds velen met hem reikhalzend naar zulk een loffelijk werk hebben uitgezien. Een bewoner der Kipstraat.’
Kipstraat 8 – restaurant Sternfeld
David Sternfeld had tot oktober 1909 een koosjer restaurant aan de Kipstraat 8 en hij verkocht fijne vleeswaren. In deze maand verplaatste hij zijn zaak naar de Weste Wagenstraat 47. Via die link meer informatie over het gezin Sternfeld.
Kipstraat 23 – bakker Van Geffen
Voordat Isaac Monash op dit adres was gevestigd verscheen er in 1879 een advertentie van G. G. van Geffen in het Nieuw Israëlietisch Weekblad met zijn bakkerij, die vanille-koekjes en macrons leverde. De advertentie in de Joodse media werd ingegeven door zijn clientèle. Gerard Gomarus van Geffen (Rotterdam, 18 juni 1945) was Rooms-katholiek.
Kipstraat 23 – broodbakkerij Isaac Monasch
In 1897 was op dit adres de broodbakkerij van Isaac (Izak) Monasch (Gouda, – Sobibor, ) gevestigd. Isaac was gehuwd met Grietje Ruben Vorst (Culemborg, 24 januari 1873 – Nieuwer Amstel, 11 mei 1907). Grietje en Isaac hadden een dochter Rozaline (Rotterdam, 5 december 1895). Volgens berichten vertrok het gezin in 1895 al naar Amsterdam, maar in 1897 werd er nog een advertentie geplaatst met dit adres.
Isaac hertrouwde na het overlijden van zijn vrouw met Bertha Berlijn (Amsterdam, 22 december 1881 – Sobibor, 16 april 1943) en zij kregen twee dochters, Alice Johanna Rozette (Amsterdam, – Auschwitz, ) en Elly Bertha (Amsterdam, – Auschwitz, ).
Kipstraat 29 – slager D. Hofstede
Deze slager adverteerde in 1874 in het Weekblad voor Israëlietische Huisgezinnen en prees zijn rund- en lamsvlees aan.
Kipstraat 45 – Isaac Benedictus
Op 5 augustus 1876 vierde Isaac Benedictus (Rotterdam, 16 juni 1863 – Rotterdam, 12 juni 1927) zijn Bar Mitswah (kerkelijk meerderjarig) en de receptie werd op dit adres gehouden. Isaac was een zoon van Jacob Benedictus en Elizabeth Benedictus.
Kipstraat 48 – Kosthuis nummer 1
Op dit adres was Kosthuis nummer 1 gevestigd.
Kipstraat 55 – S. E. Cohen
Volgens een krantenbericht uit 1865 had S. E. Cohen op dit adres zijn zaak in lompen, beenderen, metalen en oud papier, met pakhuizen, in de Grote Kipstraat 165 gevestigd. In 1884 blijkt de nummering 55 te zijn. In 1893 brandde de zaak uit, waarover dit bericht op 29 april verscheen:
Een hevige brand ontstond hedenmiddag ruim 1 uur, in het pakhuis van oud papier en lorren der firma S. E. Cohen & Co., aan de Kipstraat. Spoedig waren op het terrein aanwezig de brandspuiten no. 11, 12, 13, 1, 4, 3, 5, 8, 9, 10, 2, 15, 16 en de stoomspuiten van het oostelijk en westelijk stoomgemaal. Hooggaande vlammen, welke door bijna de gehele stad te zien waren, gaven de brand een ernstig aanzien. Door de vereende krachten der brandweer, was spoedig geen verdere uitbreiding v an den brand meer te duchten. Omstreeks drie uur viel een gedeelte muur in. Tegen half vier werd nog water gegeven.
S. E. Cohen was in 1865 voorzitter van de Vereniging Vriendschap zij ons Doel. Deze vereniging riep in dat jaar Israëlietische Jonge Dochters, van goed, zedelijk en godsdienstig gedrag, op om zich voor 10 december 1865 aan te melden teneinde tot een kosteloze uithuwelijking te komen.
Kipstraat 63 – A. Prins
In 1891 was hier het heren- en kinderkledingmagazijn van A. Prins gevestigd. In 1893 had de zaak een filiaal op de Boerenvischmarkt 3.
Kipstraat 64 – meubelzaak S. H. van Gelder
Op dit adres had Salomon van Gelder (Rotterdam, 12 april 1834) in 1888 zijn meubelzaak, met een filiaal op nummer 93. Op 7 juni 1879 vierde zoon Barend (Rotterdam, 4 juni 1886) zijn Bar Mitswa (kerkelijk meerderjarig). Salomon was gehuwd met Sophia Polak (Rotterdam, 15 februari 1834).
Kipstraat 73 – goud- en zilverhandel P. Merkes
Het was geen Joodse zaak maar in 1929 liet deze zaak wel van zich spreken door aan de gevel de grootste barometer van Europa te bevestigen. De wijzers hadden een middellijn van drie meter en wogen 50 kg.
Kipstraat 76 – synagoge
Op 29 juli 1928 werd hier de synagoge ingewijd van Agoedas Achiem. De inwijdingsbijeenkomst stond onder leiding van chazzan (voorzanger) S. Weiniger (vermoedelijk godsdienstleraar Sander Weiniger [Amsterdam, – Sobibor, ) van de gemeente-synagoge te Scheveningen. Rabbijn Cohen zorgde voor de predicatie. Er waren 100 mannen en 80 vrouwenplaatsen in deze sjoel. De Aron haKodesj (Heilige Arke) werd geschonken door Abraham Tuschinski.
Een van de mensen die hier werden herdacht (Johrzeit) na hun overlijden was Pinkus Narwa.
Kipstraat 76 – S. Beerenborg
In 1932 blijkt op dit adres de fietsenzaak van S. Beerenborg gevestigd. De zaak had ook een vestiging op de Hoogstraat 228.
Kipstraat 79-2– Salomon Berkelouw
Na 1812 woonde marskramer Salomon Berkelouw op dit adres. Hij verkocht boeken en zes generaties verder is Berkelouw Books een van de grootste boekverkopers in Australië.
Kipstraat 80 – Juwelier Monasch
In de Kipstraat was rond 1900 de juwelierszaak van Eliazar Monasch gevestigd. Het familiebedrijf was sinds 1856 in Rotterdam gevestigd. Eliazar was een Rotterdammer en werd geboren op 8 juli 1879. Hij was gehuwd met Sientje Gast (Groningen, 4 april 1877) en ze hadden vijf kinderen. Eliazar en Sientje werden in Auschwitz vermoord op 28 januari 1944, hun zoon Louis op 30 september 1944. Eliazar was de zoon van Levie Monasch (Gouda, 30 januari 1845) en Aaltje Kiek (Amsterdam, 17 september 1853). Levie was al horlogemaker, Eliazar zijn opvolger. De kinderen van Levie en Aaltje waren van belang bij verschillende ondernemingen.
Kipstraat 82 – slagerij Pinas Monasch & Co
In 1894 werd de koosjere slagerij van Pinas Monasch & Co op dit adres gevestigd. In een advertentie van het rabbinaat uit 1901 werd dit als een van de koosjere en onder toezicht van het rabbinaat staande zaken genoemd. In 1906 plaatste deze slagerij een advertentie in het Rotterdams Nieuwsblad voor een flinke slager. Een van zijn medewerkers in 1914 was Johan F. Sikkink (zie artikel). Pinas was een zoon van Levie Monasch.
Kipstraat 86 – Glas en aardewerk Boekman
A. Boekman, in glas en aardewerk, was hier rond 1878 gevestigd. Izaak Alexander Boekman (Haarlem, 30 januari 1865) was volgens de kaart bij het Stadsarchief Rotterdam de ondernemer die hier deze zaak had. Hij was gehuwd met Marguerite Marianne Sluizer (Fontainebleau, 6 juli 1870 – Haarlem, 3 oktober 1945). Lees verder.
Kipstraat 93b – Hotel Sprecher
In 1922 was hier Hotel Sprecher gevestigd. Het was een koosjer hotel met gelegenheid tot lunchen en dineren. Het was het hotel van Abraham Sprecher (Sanok, Galicië, 13 juli 1883 – Auschwitz, 1943) en zijn vrouw Hinde Klapholz (Neu-Sandes, 5 augustus 1883) en zij hadden twee kinderen; Selma (Hildesheim, 25 februari 1915) en Sally (Hannover, 25 november 1910). Het gezin trok later door naar België en woonde ten tijde van de oorlog op de Avenue de l’Amerique 150 in Antwerpen.
Kipstraat 93 – meubelzaak S. H. van Gelder
Op dit adres had Salomon van Gelder (Rotterdam, 12 april 1834) in 1888 zijn meubelzaak, met een filiaal op nummer 64.
Kipstraat 95 – confectie Monasch
L. E. (Levie) Monasch (Gouda, 30 januari 1845) had op dit adres in 1905 een confectiezaak. Hij adverteerde om leerlingen voor in de zaak te krijgen. In deze zaak was zijn zoon Maurits Monasch magazijnchef.
Kipstraat 101 – J. Jacobson
In 1877 was J. Jacobson, huisschilder en penseelschrijver, op dit adres gevestigd.
Kipstraat 107 – Marianne Blitz – Ansel
In 1894 had Marianne Blitz – Ansel (Amsterdam, 23 augustus 1856 – Overschie, 20 maart 1935), coupeuse, hier haar zaak in dames- en kinderkostuums gevestigd. Marianne was gehuwd met Abraham Blitz (Utrecht, 10 januari 1849 – Rotterdam, 13 mei 1921) en zij hadden de volgende kinderen: George (Amsterdam, 17 september 1887), Samuel (Amsterdam, 13 juni 1889), Wolly (Amsterdam, 6 maart 1892 – Sobibor, 4 juni 1943) en Joseph (Amsterdam, 8 augustus 1893).
bron:
joodsmonument.nl,
Nieuw Israëlietisch Weekblad, 15 oktober 1909, Sternfeld, nummer 8
“Stadsnieuws, bakker Monasch.”. “Rotterdamsch nieuwsblad”. Rotterdam, 23-11-1897. Geraadpleegd op Delpher op 04-01-2019, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010177166:mpeg21:a0001
“Advertentie juwelier Monach”. “Rotterdamsch nieuwsblad”. Rotterdam, 08-10-1900. Geraadpleegd op Delpher op 04-01-2019, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=KBDDD02:000202917:mpeg21:a0128
“Advertentie L E Monasch”. “Rotterdamsch nieuwsblad”. Rotterdam, 01-03-1905. Geraadpleegd op Delpher op 04-01-2019, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010213582:mpeg21:a0081
“Advertentie Monasch & Co”. “Rotterdamsch nieuwsblad”. Rotterdam, 12-07-1906. Geraadpleegd op Delpher op 04-01-2019, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010213840:mpeg21:a0076
“Sikkink.”. “Rotterdamsch nieuwsblad”. Rotterdam, 27-08-1914. Geraadpleegd op Delpher op 04-01-2019, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010295648:mpeg21:a0095
“De Maasbode”. Rotterdam, 29-04-1893, Geraadpleegd op Delpher op 25-01-2019, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=MMKB04:000165316:mpeg21:p003
“Advertentie”. “Nieuwe Rotterdamsche courant : staats-, handels-, nieuws- en advertentieblad”. Rotterdam, 12-02-1867. Geraadpleegd op Delpher op 25-01-2019, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010113997:mpeg21:a0049
“Advertentie”. “Apeldoornsche courant”. Apeldoorn, 12-04-1884. Geraadpleegd op Delpher op 25-01-2019, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=MMCODA02:000184685:mpeg21:a0019
“Advertentie Sprecher”. “Nieuw Israelietisch weekblad”. Amsterdam, 12-04-1922. Geraadpleegd op Delpher op 17-07-2019, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010860203:mpeg21:a0005
stadsarchief Rotterdam, Merkes 3023-72. Adresboeken Rotterdam, 1928; p. 2326. Stratenlijst alfabetisch
“Te Rotterdam heeft de heer P. Merkes in den gevel van zijn goud- en zilverzaak aan de Kipstraat, een barometer laten aanbrengen, welke op één na de grootste ter wereld- moet zijn. De wijzer alleen weegt 50 K.G. en het bord is drie meter hoog”. “Limburgsch dagblad”. Heerlen, 24-04-1929. Geraadpleegd op Delpher op 19-07-2019, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010931431:mpeg21:a0166
Stadsarchief Rotterdam, archiefkaart Sprecher NL-RtGAR_494-03_851-450_0484732R.jpg
Abraham Sprecher: Belgisch Staatsblad 182- 243 via https://books.google.nl/books?id=4USV1nX8NtQC&pg=PA175-IA1&lpg=PA175-IA1&dq=hinde+sprecher+klapholz&source=bl&ots=DbziT2McVE&sig=ACfU3U3SiFB97gigzZiVwGRNKETz_RLM3g&hl=nl&sa=X&ved=2ahUKEwj-gd6tgpvkAhVKsaQKHWMYAgMQ6AEwC3oECAkQAQ#v=onepage&q=hinde%20sprecher%20klapholz&f=false (geraadpleegd 24 augustus 2019)
Stadsarchief Rotterdam, Isaac Monasch, 494-03 Archief van de Gemeentesecretarie Rotterdam, afdeling Bevolking: bevolkingsboekhouding van Rotterdam en geannexeerde gemeenten, inventaris 548, toegangsnummer 153.
“BINNENLAND synagoge kipstraat”. “Centraal blad voor Israëlieten in Nederland”. Amsterdam, 1928/04/13 00:00:00, Geraadpleegd op Delpher op 30-11-2020, http://resolver.kb.nl/resolve?urn=MMKB19:000579058:mpeg21:p00007
“Rotterdam, inwijding synagoge.”. “Centraal blad voor Israëlieten in Nederland”. Amsterdam, 1930/09/04 00:00:00, Geraadpleegd op Delpher op 01-12-2020, http://resolver.kb.nl/resolve?urn=MMKB19:000578088:mpeg21:p00005
Stadsarchief Rotterdam, Levie Monasch, 494-03 Archief van de Gemeentesecretarie Rotterdam, afdeling Bevolking: bevolkingsboekhouding van Rotterdam en geannexeerde gemeenten, inventarisnummer 548, pagina 154.
S. H. van Gelder, Israëliet; wekelijksch orgaan gewijd aan de bevordering van joodsche belangen, jrg 9, 1888, no 36, 06-09-1888. Geraadpleegd op Delpher op 31-07-2021, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=MMUBA15:005572031:00001
A. Prins, Israëliet; wekelijksch orgaan gewijd aan de bevordering van joodsche belangen, jrg 12, 1891, no 6, 06-02-1891. Geraadpleegd op Delpher op 31-07-2021, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=MMUBA15:005575006:00001
A. Prins, Israëliet; wekelijksch orgaan gewijd aan de bevordering van joodsche belangen, jrg 12, 1891, no 44, 06-11-1891. Geraadpleegd op Delpher op 31-07-2021, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=MMUBA15:005575041:00001.
Monasch & Co, Israëliet; wekelijksch orgaan gewijd aan de bevordering van joodsche belangen, jrg 15, 1894, no 52, 28-12-1894. Geraadpleegd op Delpher op 31-07-2021, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=MMUBA15:005578052:00001.
Beerenborg, De Joodsche jeugdkrant; “Betsalel”, jrg 4, 1932, no 44, 28-01-1932. Geraadpleegd op Delpher op 31-07-2021, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=MMUBA15:005479044:00001.
Juwelier Monasch, De joodsche wachter; halfmaandelijksch orgaan voor Groot-Nederlands jodendom, jrg 15, 1919, no 8, 11-04-1919. Geraadpleegd op Delpher op 31-07-2021, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=MMUBA15:005437034:00001
Hofstede, Weekblad voor Israëlietische huisgezinnen; uitgegeven vanwege de Vereeniging van Joodsche Wetenschappen te Rotterdam, jrg 5, 1874, no 12, 17-04-1874. Geraadpleegd op Delpher op 31-07-2021, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=MMUBA15:005393064:00001.
Isaac Benedictus, Weekblad voor Israëlietische huisgezinnen; uitgegeven vanwege de Vereeniging van Joodsche Wetenschappen te Rotterdam, jrg 7, 1876, no 28, 04-08-1876. Geraadpleegd op Delpher op 31-07-2021, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=MMUBA15:005394028:00001
J. Jacobson, Weekblad voor Israëlietische huisgezinnen; uitgegeven vanwege de Vereeniging van Joodsche Wetenschappen te Rotterdam, jrg 8, 1877, no 27, 27-07-1877. Geraadpleegd op Delpher op 31-07-2021, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=MMUBA15:005394079:00001.
Boekman, Weekblad voor Israëlietische huisgezinnen; uitgegeven vanwege de Vereeniging van Joodsche Wetenschappen te Rotterdam, jrg 9, 1878, no 29, 09-08-1878. Geraadpleegd op Delpher op 31-07-2021, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=MMUBA15:005394133:00001
Marianne Blitz, Weekblad voor Israëlietische huisgezinnen; uitgegeven vanwege de Vereeniging van Joodsche Wetenschappen te Rotterdam, jrg 25, 1894, no 18, 04-05-1894. Geraadpleegd op Delpher op 07-01-2022, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=MMUBA15:005407070:00001
Stadsarchief Rotterdam, Abraham Blitz, 494-03 Archief van de Gemeentesecretarie Rotterdam, afdeling Bevolking: bevolkingsboekhouding van Rotterdam en geannexeerde gemeenten, inventarisnummer 851-038.
Izaak Alexander Boekman, Stadsarchief Rotterdam, 494-03 Archief van de Gemeentesecretarie Rotterdam, afdeling Bevolking: bevolkingsboekhouding van Rotterdam en geannexeerde gemeenten, inventarisnummer 851-042.
Rabbinaat, Weekblad voor Israëlietische huisgezinnen; uitgegeven vanwege de Vereeniging van Joodsche Wetenschappen te Rotterdam, jrg 32, 1901, no 11, 15-03-1901. Geraadpleegd op Delpher op 25-10-2022, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=MMUBA15:005412011:00001.
Kipgracht, “Nieuwe Rotterdamsche courant : staats-, handels-, nieuws- en advertentieblad”. Rotterdam, 11-06-1859, p. 6. Geraadpleegd op Delpher op 20-05-2023, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010115248:mpeg21:p006.
Barend van Gelder, Weekblad voor Israëlietische huisgezinnen. Geraadpleegd op Delpher op 20-05-2023, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=MMUBA15:005395020:00001.
Van Geffen, Weekblad voor Israëlietische huisgezinnen. Geraadpleegd op Delpher op 20-05-2023, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=MMUBA15:005395020:00001.
Van Geffen, Stadsarchief Rotterdam, 494-03 Archief van de Gemeentesecretarie Rotterdam, afdeling Bevolking: bevolkingsboekhouding van Rotterdam en geannexeerde gemeenten, inventarisnummer 488.
Vriendschap zij ons doel, Weekblad voor Israëlieten. 17 november 1865. Geraadpleegd op Delpher op 20-05-2023, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=MMUBA15:005595019:00001.
Illustratie:
prentbriefkaart Kipstraat © collectie Stadsarchief Rotterdam Definitief nummer PBK 7983
“Sikkink.”. “Rotterdamsch nieuwsblad”. Rotterdam, 27-08-1914. Geraadpleegd op Delpher op 04-01-2019, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010295648:mpeg21:a0095
“Advertentie Cohen”. “Apeldoornsche courant”. Apeldoorn, 12-04-1884. Geraadpleegd op Delpher op 25-01-2019, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=MMCODA02:000184685:mpeg21:a0019
“Advertentie Sprecher”. “Nieuw Israelietisch weekblad”. Amsterdam, 12-04-1922. Geraadpleegd op Delpher op 17-07-2019, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010860203:mpeg21:a0005
“Te Rotterdam heeft de heer P. Merkes in den gevel van zijn goud- en zilverzaak aan de Kipstraat, een barometer laten aanbrengen, welke op één na de grootste ter wereld- moet zijn. De wijzer alleen weegt 50 K.G. en het bord is drie meter hoog”. “Limburgsch dagblad”. Heerlen, 24-04-1929. Geraadpleegd op Delpher op 19-07-2019, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010931431:mpeg21:a0166
A. Prins, Israëliet; wekelijksch orgaan gewijd aan de bevordering van joodsche belangen, jrg 12, 1891, no 6, 06-02-1891. Geraadpleegd op Delpher op 31-07-2021, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=MMUBA15:005575006:00001
Monasch & Co, Israëliet; wekelijksch orgaan gewijd aan de bevordering van joodsche belangen, jrg 15, 1894, no 52, 28-12-1894. Geraadpleegd op Delpher op 31-07-2021, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=MMUBA15:005578052:00001.
Beerenborg, De Joodsche jeugdkrant; “Betsalel”, jrg 4, 1932, no 44, 28-01-1932. Geraadpleegd op Delpher op 31-07-2021, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=MMUBA15:005479044:00001.
Marianne Blitz, Weekblad voor Israëlietische huisgezinnen; uitgegeven vanwege de Vereeniging van Joodsche Wetenschappen te Rotterdam, jrg 25, 1894, no 18, 04-05-1894. Geraadpleegd op Delpher op 07-01-2022, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=MMUBA15:005407070:00001.
Van Geffen, Weekblad voor Israëlietische huisgezinnen. Geraadpleegd op Delpher op 20-05-2023, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=MMUBA15:005395020:00001.
gepubliceerd:
5 maart 2016
Laatst bijgewerkt:
20 mei 2023