Johannes Philippus Peters

Johannes Philippus Peters was niet Joods. Met een compagnon was hij de ondernemer van de Rotterdamsche Broodfabriek ‘Hofdijk’, een broodfabriek die naast de productie van regulier brood ook koosjer brood leverde voor de Joodse gemeenschap in Rotterdam. Hij was nauw betrokken bij deze gemeenschap. Tijdens de Tweede Wereldoorlog ging een zoon in het verzet. Wat is het verhaal?

Johannes Philip Peters werd op 4 mei 1863 in Amsterdam geboren en woonde in zijn jeugd op de Bloemgracht 44 in de Jordaan. Hij trouwde met de Rotterdamse Sophie Bueninck (29 januari 1867) en zij kregen drie zoons; Jan (Rotterdam, 26 april 1893), August (Rotterdam, 17 april 1894) en Hendrik Herman Christiaan (Rotterdam, 25 december 1899). Na het overlijden van Sophie hertrouwde Johannes met Alberta Gerarda Christiana Bazendijk (Rotterdam, 8 februari 1866). Het gezin woonde onder andere op de Goudsesingel 123, de Jonker Fransstraat 71 en de Noordsingel 8.

Speciaal brood
Het koosjere brood dat deze broodfabriek produceerde was niet het enige bijzondere product van de onderneming. Het verhaal is dat Peters met zijn compagnon Cornelis Ebling een formule heeft uitgevonden om brood te laten rijzen zonder gist, met een surrogaat en deze tijdens crisistijd geschonken heeft aan de Nederlandse overheid voor het algemeen belang

Verzet
Tijdens de Tweede Wereldoorlog ging zoon August (Guus) Peters in het verzet in Rotterdam en sloot zich in de eerste helft van juni 1940 aan bij Verzetsgroep Erkens, een sabotage- en spionagegroep die uit de militaire kring was ontstaan. Nic E. Erkens (Maastricht, 10 oktober 1894 – Fort bij Rijnauwen, 9 oktober 1943) was een Reserve Eerste Luitenant met toegang tot de militaire magazijnen. Daar kon hij kort na de meidagen van 1940 nog wapens en explosieven weghalen die bruikbaar waren voor zijn ‘bevrijdingsbataljon’.
Erkens ging onder de schuilnaam ‘Van der Maas’ zich bezighouden met spionage en organiseerde hij samen met twee Belgische groepen een ontsnappingslijn.
In feite hield deze verzetsgroep zich bezig met drie zaken, de voorraden aanleggen voor een verzetsbataljon (dat nooit van de grond zou komen), inwinnen en doorspelen van strategisch belangrijke inlichtingen en de genoemde ontsnappingslijn naar Frankrijk.
De zaken die werden ingezameld voor het verzetsbataljon werden opgeslagen in een loods aan de Binnenhaven en in de kelders van het Beursgebouw aan de Coolsingel. Wapens werden opgeslagen in en aantal privéwoningen, het gebouw van de Volksuniversiteit aan de Westzeedijk en in het daarbij geleden Noorse Kerkje. In het voorjaar van 1941 kreeg de bezetter door dat er delen van hun krijgsbuit verdwenen. Guus Peters werd op 10 mei 1941 opgepakt maar hij hield zich bij de verhoren van de domme en werd na drie maanden weer vrijgelaten.
Er waren ook clandestiene voorraden opgeslagen in Hillegom, en de verzetsgroep besloot deze van de hand te doen om op die manier manschappen die belast waren met de bewaking in Hillegom, vrij te maken voor andere activiteiten. In deze voorraden zat ook thee, koffie en andere zaken die op de zwarte markt grof geld opleverden. Toen een zwarthandelaar de voorraden ’terug’verkocht aan de bezetter liep het uit de hand.
Er werd een onderzoek ingesteld en er volgde een inval in de bergplaats in Hillegom. Medio september 1941 werden er veertien man gearresteerd in verband met de voorraden die men aantrof. De arrestatie van Guus Peters volgde op 24 september. Uiteindelijk kwamen er 18 personen voor het Heeresgericht in Utrecht terecht, vanwege ‘het achterhouden en verduisteren van Nederlandse legergoederen i.c. Duitse krijgsbuit’.  Guus werd tot 2½ jaar veroordeeld. Samen met Willem Wensink werd Guus in Berlijn herberecht en daar luidde de aanklacht: ‘sabotage’. Willem en Guus kregen de doodstraf en werden op 18 november 1942 gefusilleerd.