Isec Dyner werd op 16 november 1891 geboren in Mała Wieś, 50 km ten zuiden van Warschau. In 1920 kwam hij vanuit Lodz naar Rotterdam en vestigde zich in de Maasstad als kleermaker en ging toen op de Katshoek 28a wonen. In maart 1932 verhuisden Isec en Anna Jacoba naar de Noordsingel 57b, in juli 1937 naar de Spoorsingel 39.
Ergens in de jaren twintig ontmoette Isec de Zeeuwse kleermaakster Anna Jacoba Elenbaas (Kruinigen, 11 november 1899) en ze trouwden op 7 december 1927. Op 15 december 1932 verkreeg Isec de Nederlandse nationaliteit.
Op de Noordsingel 57b zette Isec een onderneming op. In 1933 plaatste hij een advertentie waarin hij om machinestiksters vroeg en het lijkt erop dat zijn kleermakerij succesvol was.
Op 2 juni 1937 sloeg het noodlot echter toe, een grote brand vernielde gedeeltelijk de kleermakerij. Het Rotterdamsch Nieuwsblad berichtte: ‘Gisteravond omstreeks halftien is door onbekende oorzaak brand ontstaan inde kleermakerij van I. Dijner aan den Noordsingel 57 alhier. Aanvankelijk onder toezicht van den onderbrandmeester, den heer P. H. J. Schrauwen, daarna onder dat van den brandmeester, den heer J. J. van Zaane, en van den hoofdman, den heer A. J. Kruis, hebben gasten van slangenwagen 14 den brand met één straal op de waterleiding en de gummislang gebluscht. Een gedeelte van den winkel en vaneen daaraan grenzend kamertje brandden uit; eenige kleedingstukken gingen mede verloren. Van de hulp van het personeel der slangenwagens 16, 20, 13, 55, 12, 15 en 30, welke alle op het ‘middel-alarm’ waren uitgerukt, behoefde geen gebruik te worden gemaakt.’
| Szapsa David Dyner (Lodz, 8 oktober 1908), kleermaker, woonde een tijd in op de Katshoek 28a. Hoe de familierelatie was is nog niet bekend. |
De brand was toch zo groot geweest dat waarschijnlijk om die regen Isec en Anna Jacoba een maand later verhuisden naar de Spoorsingel.
De Joodse Isec en de Nederlands-hervormde Anna Jacoba hadden een ‘gemengd’ huwelijk. Maar het is een wijdverbreid misverstand dat dat bescherming bood van deportatie. Wel was er een grote kans dat men niet werd opgepakt, zeker wanneer er kinderen in het gezin waren. Isec en Anna Jacoba hadden geen kinderen en Isec werd op 17 oktober 1944 voor de Sicherheitsdienst gearresteerd.
Op 24 oktober, een week nadat Isec werd ingesloten, werd hij door de Landelijke Knokploeg onder leiding van de Rotterdamse verzetsstrijder ontvoerd uit een cel van het politiebureau Haagseveer. Hij was niet de enige, in het politiearchief is te vinden dat ook Nicolaas Antonius de Zwager (1907), David Joellson Matson (1915), Marinus Jansse (1921), Hendrikus Franciscus Albers (1919), Marinus Boudewijn Sakkers (1920), Andries Johannes van den Heuvel (1902), Laurens de Geus (1914), Christiaan Marinus Brouwer (1921) en Peter Paulus Baars (1914) werden bevrijd. Isec was de enige Jood die werd bevrijd bij deze actie.
Een groot deel van de ‘ontvoerde’ gevangenen meldden zich weer, een deel niet. Was Isec gedaan heeft is niet bekend. Wel verscheen er in januari 1945 in het Dagblad van Rotterdam een advertentie die geplaatst was door Anna Jacoba. De onderneming bestond nog, nu op de Spoorsingel. Wellicht werd de advertentie geplaatst onder de voorletter van Anna en niet van Isec – Joden mochten geen gebruik maken van niet-Joodse media tijdens de bezetting.
Op 31 december 1949 werd er een nieuwjaarswens geplaatst in De Volkskrant, nu onder I. Dijner. Een jaar eerder, in april 1948, plaatste ‘familie I. Dyner en Elenbaas’ met het adres Spoorsingel 39 een familiebericht voor hun overleden vriend Machiel Katan (Rotterdam, 27 juli 1898 – Rotterdam, 25 april 1948). Ook Isec overleefde de oorlog.
bron:
Isec Dyner, Stadsarchief Rotterdam, 494-03 Archief van de Gemeentesecretarie Rotterdam, afdeling Bevolking: bevolkingsboekhouding van Rotterdam en geannexeerde gemeenten, inventarisnummer 851-119.
Isec Dyner, Stadsarchief Rotterdam, 63 Archief van de Gemeentepolitie Rotterdam, inventarisnummer 3778.
Kleermakerij, Advertentie. “Het volk : dagblad voor de arbeiderspartij”. Amsterdam, 01-11-1933, p. 3. Geraadpleegd op Delpher op 24-04-2024, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:011119292:mpeg21:p003.
Brand Noordsingel.. “Rotterdamsch nieuwsblad”. Rotterdam, 03-06-1937, p. 5. Geraadpleegd op Delpher op 24-04-2024, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=MMKB32:164689027:mpeg21:p00005.
Zonder punten, Advertentie. “Dagblad van Rotterdam”. Rotterdam, 26-01-1945, p. 2. Geraadpleegd op Delpher op 24-04-2024, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010312530:mpeg21:p002.
Anna Jacoba Elenbaas, 494-03 Archief van de Gemeentesecretarie Rotterdam, afdeling Bevolking: bevolkingsboekhouding van Rotterdam en geannexeerde gemeenten, inventarisnummer 851-123.
Heerenkleiding, Athletiekwereld. 22 oktober 1935. Geraadpleegd op Delpher op 24-04-2024, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=MMKNAU01:002989023:00001.
Advertentie. “De Volkskrant”. ‘s-Hertogenbosch, 31-12-1949. Geraadpleegd op Delpher op 24-04-2024, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ABCDDD:010880578:mpeg21:p013.
Machiel Katan, Familiebericht. “Het Rotterdamsch parool”. Rotterdam, 26-04-1948, p. 4. Geraadpleegd op Delpher op 24-04-2024, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=MMSARO02:164870097:mpeg21:p00004.
Szapsa David Dyner, Stadsarchief Rotterdam, 494-03 Archief van de Gemeentesecretarie Rotterdam, afdeling Bevolking: bevolkingsboekhouding van Rotterdam en geannexeerde gemeenten, inventarisnummer 851-119.
Met dank aan Constant Mak (bericht Facebook 24 april 2024).
illustratie:
Isec Dyner, Stadsarchief Rotterdam, 63 Archief van de Gemeentepolitie Rotterdam, inventarisnummer 3778.
Kleermakerij, Advertentie. “Het volk : dagblad voor de arbeiderspartij”. Amsterdam, 01-11-1933, p. 3. Geraadpleegd op Delpher op 24-04-2024, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:011119292:mpeg21:p003.
Zonder punten, Advertentie. “Dagblad van Rotterdam”. Rotterdam, 26-01-1945, p. 2. Geraadpleegd op Delpher op 24-04-2024, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010312530:mpeg21:p002.
Heerenkleiding, Athletiekwereld. 22 oktober 1935. Geraadpleegd op Delpher op 24-04-2024, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=MMKNAU01:002989023:00001.
Advertentie. “De Volkskrant”. ‘s-Hertogenbosch, 31-12-1949. Geraadpleegd op Delpher op 24-04-2024, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ABCDDD:010880578:mpeg21:p013.
gepubliceerd:
24 april 2024
laatst bijgewerkt:
24 april 2024