In de jaren dertig kwam er een grote vluchtelingenstroom op gang van Duitse- en Oost-Europese Joden. Een groot deel van hen ging naar Rotterdam, in de hoop om via de Rotterdamse haven naar Noord- of Zuid Amerika te kunnen. Deze vluchtelingen, waaronder ook de Kindertransporten uit Wenen, moesten worden opgevangen en daarvoor werd in Rotterdam het voormalig quarantainegebouw op Heijplaat gebruikt. Dit gebouw was in 1934 geopend om zeelieden met besmettelijke ziekten op te vangen.
De opvang en behuizing voor de vluchtelingen was slecht. In 1939/1940 was het nieuwe vluchtelingenkamp Westerbork klaar en de bewoners werden overgebracht naar dit kamp. In het kamp werd er ruimte gegeven aan de Joodse identiteit van de vluchtelingen, zo verscheen op 20 maart 1939 in het Weekblad voor Israëlietische Huisgezinnen een verslag over een Bar Mitswo (kerkelijk meerderjarig) van een van de bewoners. Er werden dus ook sjoeldiensten gehouden.
Verder werd ook het door Nederland opgenomen deel van de vluchtelingen die met het schip de St. Louis Duitsland probeerden te ontvluchten hier opgevangen. Rond het gebouw stond toen prikkeldraad en werd het met honden bewaakt.
De latere geschiedenis
Het quarantainegebouw werd ook nadat de Joodse vluchtelingen er gehuisvest waren geweest gebruikt, en wel voor:
tot 1945 > voor de Duitse Kriegsmarine,
1945 > behandeling patiënten uit Spijkenisse in verband met een tyfusepidemie
1945 > ontsmetting en ontluizing deel van de Rotterdamse bevolking na de bevrijding
1949 > behandeling van 1 pokkenpatiënt uit Nederlands-Indië bij de repatriëring
1947 – 1953 > behandeling tuberculosepatiënten
1953 – na 1953 werden een aantal barakken gebruikt als dependance van Psychiatrisch Ziekenhuis Delta in verband met ruimtegebrek
1981 – het gehele terrein werd overgedragen aan het Havenbedrijf
1986 – 1991 – een aantal barakken werd gesloopt. De sloop van de andere gebouwen werd voorkomen
1993 – Rest van de gebouwen werd op de voorlopige lijst van monumenten geplaatst, eerst door Rotterdam, later door het rijk.
bron:
www.heijplaat.com, lemma quarantaine-inrichting.
“ROTTERDAM ONTVANGT VLUCHTELINGEN Tachtig personen ondergebracht in Quarantaine-inrichting.”. “Algemeen Handelsblad”. Amsterdam, 1938/11/26 00:00:00, Geraadpleegd op Delpher op 06-05-2021, http://resolver.kb.nl/resolve?urn=KBNRC01:000055669:mpeg21:p001.
“JOODSCHE KINDEREN AANGEKOMEN”. “Algemeen Handelsblad”. Amsterdam, 1938/12/20 00:00:00, Geraadpleegd op Delpher op 06-05-2021, http://resolver.kb.nl/resolve?urn=KBNRC01:000055740:mpeg21:p003.
Bar Mitswo, Weekblad voor Israëlietische huisgezinnen. 20 januari 1939. Geraadpleegd op Delpher op 02-12-2023, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=MMUBA15:005424003:00001.
illustratie:
“ROTTERDAM ONTVANGT VLUCHTELINGEN Tachtig personen ondergebracht in Quarantaine-inrichting.”. “Algemeen Handelsblad”. Amsterdam, 1938/11/26 00:00:00, Geraadpleegd op Delpher op 06-05-2021, http://resolver.kb.nl/resolve?urn=KBNRC01:000055669:mpeg21:p001.
“JOODSCHE KINDEREN AANGEKOMEN”. “Algemeen Handelsblad”. Amsterdam, 1938/12/20 00:00:00, Geraadpleegd op Delpher op 06-05-2021, http://resolver.kb.nl/resolve?urn=KBNRC01:000055740:mpeg21:p003.
Bar Mitswo, Weekblad voor Israëlietische huisgezinnen. 20 januari 1939. Geraadpleegd op Delpher op 02-12-2023, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=MMUBA15:005424003:00001.
Aanbevolen literatuur:
“De Vergetenen”, Jean-Philippe van der Zwaluw.
gepubliceerd:
3 maart 2016
laatst bijgewerkt:
19 januari 2024