Frits I. Bril had een advertentiebureau. En hij was zeer actief op dit gebied. Zo was hij secretaris van de Vereeniging van Erkende Advertentiebureaux in Nederland, naast S. Engers, de voorzitter, en A. J. Rouma, de penningmeester. Wie was Frits Bril?
Frits I. Bril heette eigenlijk Isaac Bril en werd in Rotterdam geboren op 18 mei 1881. Hij was de zoon van Eliazar Bril (Rotterdam, 1 augustus 1842) en Alida Koster (Amsterdam, 1 januari 1843), Eliazar en Alida hadden zeker vijf kinderen. Ten tijde van de jeugd van Frits woonde het gezin op de Raamstraat in de Zandstraatbuurt, een van de armste gedeeltes van de stad.
Frits trouwde op 24 mei 1905 met de Nederlands Hervormde Maria van der Kaaij (1875 – 13 mei 1920) en kreeg met haar drie kinderen, die volgens het bevolkingsregister geen lid waren van een kerkgenootschap; Dirk Adrianus (Rotterdam, 26 maart 1906), Elie Michel (Rotterdam, 7 juli 1907 – 2 februari 1908) en Richard (Rotterdam, 7 oktober 1914).
Maria was slechts 45 jaar oud toen zij in 1920 overleed. Hun jongste kind was toen nog geen 6 jaar, hun oudste, Dirk, 14 jaar. Een jaar na het overlijden van Maria trouwde Frits op 20 juli 1921 met de Joodse Cornelia Bril (na het huwelijk Cornelia Bril-Bril).
Cornelia werd in Rotterdam geboren op 13 oktober 1901. Cornelia en Frits kregen een dochter Eveline Henny (Rotterdam, 11 oktober 1922) en een zoon René Louis (Rotterdam, 6 augustus 1925). René en Eveline hoorde volgens het bevolkingsregister bij het Israëlitische kerkgenootschap.
Het gezin woonde op de toen chique Mathenesserlaan 314, waar tussen 1925 en 1940 ook het reclamebureau gevestigd was. Dit bedrijf werd door Frits opgericht in 1911.
Tot 1923 was het bedrijf gevestigd op de Schietbaanstraat 46, daarna verhuisde het bedrijf naar de Schietbaanlaan 104.
In diezelfde periode begon Frits te adverteren met N.V. Advertentie-bureau voorheen Frits I. Bril en het lijkt dat hij in 1923 of 1924 het bedrijf heeft omgezet in deze Naamloze Vennootschap. Een aantal jaren ervoor, in 1916, werd Frits verkozen tot bestuurslid van de Houders van Advertentiebureaux waarmee geïllustreerd wordt dat hij een van de grote spelers op dit gebied in die tijd was.
Aan de advertenties te beoordelen had het bedrijf voldoende financiële middelen en draaide het goed. Maar een advertentiebureau was niet alleen voor de aanname, opmaak en plaatsing van advertenties, het bedrijf was Bril werd ook gebruikt als contactadres bij het zoeken naar huwelijkspartners, werknemers e.d.
Oorlog
In de oorlog was het bedrijf weer gevestigd op de Mathenesserlaan 314 en in 1940 en 1941 lijkt het of de zaken gewoon doorgang vonden. In 1943 veranderde dit. Er verschijnt een advertentie in het Rotterdamsch Nieuwsblad waar werd aangegeven dat het bedrijf nu gevestigd is op de Claes de Vrieselaan 23 en dat de directeur Richard Bril is, de jongste zoon van het eerste huwelijk van Frits met de niet-Joodse Maria – waardoor Richard eveneens niet-Joods was.
Het bedrijf van Frits werd dus overgenomen door zijn niet-Joodse zoon en viel niet ten prooi aan een door de bezetter aangewezen Verwalter.
Het herinneringsbord, dat door het advertentiebureau Bril aan kledingzaak Huisman in mei 1953 geschonken werd, werd dan ook geschonken door Richard Bril. De laatste advertentie die van het bedrijf gevonden werd dateert uit 1967, toen was het bedrijf gevestigd aan het G. W. Burgerplein 15.
Met het tweede gezin van Frits liep het niet goed af. Eveline en René werden vermoord in Sobibor op 28 mei 1943. Vader Isaac en moeder Cornelia in Auschwitz op 11 februari 1944. Moeder is opgenomen in het CABR-archief, wat inhoud dat zij wellicht ten prooi is gevallen van zogenoemde “Jodenjagers” die Joden voor een beloning aangaven bij de bezetter.
Op 31 augustus 1945 plaatste Richard een advertentie voor zijn familieleden in het Nieuw Israëlietisch Weekblad:
verder
Rond 1930 is het bedrijf nog enige tijd op de Binnenrotte gevestigd geweest.
Frits I. Bril – eigenlijk Isaac Bril – woonde op Mathenesserlaan 314. Op 514b woonde nog een Isaac Bril (Rotterdam, 12 juni 1899 – Sobibor, 23 juli 1943) met zijn vrouw Hester Dasberg (Rotterdam, 23 sepgtember 1901 – Sobibor, 23 juli 1943) en hun dochter Henny Eva (Rotterdam, 11 september 1927 – Sobibor, 23 juli 1943).
René Louis werd op 1 oktober 1938 Bar Mitswo. De receptie was op de Mathenesserlaan 314.
Een foto van Frits Bril is hier te zien.
bron:
Het Vaderland, staat- en letterkundig Nieuwsblad, 21 juli 1922, advertentiebureaux
Stadsarchief Rotterdam, gezinskaart Isaac Bril,
Stadsarchief Rotterdam, gezinskaart Eliazar Bril.
Rotterdamsch Nieuwsblad, 28 okt 1912, VERLOREN (adres Schietbaanstraat)
Rotterdamsch Nieuwsblad, 26 aug 1916, gebruikte (adres Schietbaanstraat)
Rotterdamsch Nieuwsblad, 10 juli 1917, adres Schietbaanstraat
Middelburgsche Courant, 4 sep 1923, adres Schietbaanlaan 104
Nieuw Israëlietisch Weekblad, 18 sep 1925, adres Mathenesserlaan
Ibidem, 23 sep 1938, bar mitswo René Louis
Rotterdamsch Nieuwsblad, 4 maart 1930, adres Binnenrotte.
www.geni.com, lemma Maria van der Kaaij (geraadpleegd 26 aug 2015)
Illustratie:
Delfsblauw bord zaak Korte Hoogstraat met dank aan Eduard Huisman
Rotterdamsch Nieuwsblad, 13 sep 1943, Advertentie-Bureau Frits I Bril.
Nieuw Israëlietisch weekblad, 31 aug 1945, advertentie inlichtingen
gepubliceerd:
28 februari 2016
laatste aanpassing:
26 november 2021