Eljakim Monderer was poelier ORT en had rond 1920 zijn zaak op de Galerij 7. De familie Monderer woonde vlak voor en in het begin van de oorlog op de Spoorsingel 72a.
Eljakim Brije Monderer en zijn vrouw Chana Breindel Wulkan waren de eigenaren van de zaak op de Galerij. Eljakim werd geboren op 23 december 1876 in Szczurowa, een plaatsje tussen Krakau en Tarnow. Zijn vrouw Chana werd geboren in Nowagora. Het gezin werd in Rotterdam ingeschreven, volgens de archiefkaart op 25 mei 1920. De eerste advertentie waarin ze genoemd werden dateerde al uit 1918 en het gezin woonde toen op de Sint Jacobsstraat. 
Er werd in deze advertentie een dienstmeisje gevraagd voor familie uit Den Haag.
Voor Rotterdam woonde het gezin in Berlijn. Daar was het gezin heen getrokken nadat ze tussen 1901 en 1910 al naar het westen waren gegaan en waren neergestreken in de plaats Oświęcim.
Aan de genoemde archiefkaart te beoordelen was het adres op de Galerij alleen voor de winkel. Na de Jacobsstraat verhuisden ze in 1933 naar de Teiligenstraat en in 1937 maar de Spoorsingel 72a.
In 1927 werd het gezin genaturaliseerd tot Nederlander. Eljakim overleed in Rotterdam op 18 oktober 1940 en werd begraven op de Joodse begraafplaats aan het Toepad. Zijn vrouw Chana werd vermoord in Auschwitz op 29 oktober 1942.
Eljakim en Chana hadden vier kinderen, Markus (Oświęcim, 3 mei 1901 – Rotterdam, 25 februari 1942), Samuel (Oświęcim, 29 december 1903 – Auschwitz, 31 oktober 1943), Mendel (Oświęcim, 23 augustus 1908 – Sobibor, 9 juli 1943), Sijdonia (Oświęcim, 18 juni 1908 – Auschwitz, 7 september 1942) en Bernard (Oświęcim, 24 augustus 1910 – Auschwitz, 30 september 1942).
Auschwitz is de Duitse naam is voor Oświęcim, de plaats waar het gezin had gewoond en een aantal van de kinderen was geboren.
Over de kinderen van Eljakim en Chana zijn nog een aantal zaken achterhaald. Mendel was een fervent schaker en werd in 1924, hij is dan 16, al genoemd in kranten waaruit blijkt dat hij al op een hoog niveau schaakt. Dit blijft zijn passie en gaat nog jaren door.
Bernard was gehuwd met Hendel Monderer (Usciesolne, 17 mei 1911 – Auschwitz, 26 februari 1943) en zij hadden twee kinderen: Isidor (Rotterdam, 20 september 1935 – Auschwitz, 26 februari 1943) en Benjamin (Rotterdam, 26 juni 1938 – Auschwitz, 26 februari 1943). Bernard had in de oorlog, hij woonde toen op de Spoorsingel 64b, een huissjoel. Dat was voor de van oorsprong Russische groep van ‘Agoedath Achiem’ en de huissjoel was gevestigd op de eerste etage van dit pand. Deze groep verzorgde voedselpakketten voor de Palestinapioniers, die in een werkkamp in de Wieringermeer voor een agrarisch beroep in Israël werden opgeleid, en voor geïnterneerden in het kamp Westerbork. In 1937 werd Bernard bestuurslid van de Joodse gemeente Hammerkaz.
De meubelgrossier van Landau & Monderer zat op de Oppert en later op de Lange Torenstraat 66. Volgens de archiefkaart was Markus Monderer eerst vleeschhouwer, en had hij later een meubelbedrijf, daarna werd hij grossier. Markus trouwde met Rebecca Hofmeister (Londen, 17 juli 1903 – Auschwitz, 15 december 1942) en zij kregen een dochter Sylvia (Borgerhout, 1 augustus 1928 – Auschwitz, 15 december 1942). Het gezin woonde vanaf 1927 op de Proveniersstraat 38a en na 30 augustus 1939 op de Sonoystraat 18a.
In 1926 zat Sigarenhandel Monderer op de Oppert 78, bij de Sint Jacobstraat. Of deze zaak verbonden was met het gezin wordt nog uitgezocht.
bron:
Stadsarchief Rotterdam, archiefkaart Eljakim Monderer
Stadsarchief Rotterdam, archiefkaart Markus Monderer
“Advertentie Monderer”. “Nieuw Israelietisch weekblad”. Amsterdam, 30-09-1921. Geraadpleegd op Delpher op 23-03-2018, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010874022:mpeg21:a0127
“Advertentie dienstmeisje”. “Rotterdamsch nieuwsblad”. Rotterdam, 10-08-1918. Geraadpleegd op Delpher op 25-03-2018, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010297084:mpeg21:a0067
“SCHAKEN. Wedstrijden te Rotterdam.”. “Algemeen Handelsblad”. Amsterdam, 11-08-1924. Geraadpleegd op Delpher op 26-03-2018, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010656937:mpeg21:a0249
“Advertentie”. “De Maasbode”. Onbekend, 07-03-1926. Geraadpleegd op Delpher op 26-03-2018, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=MMKB04:000195227:mpeg21:a0117
“Binnenland A.s. eeuwfeest van het Gesticht voor Isr. Oude Lieden en Zieken”. “Nieuw Israelietisch weekblad”. Amsterdam, 30-07-1937. Geraadpleegd op Delpher op 26-03-2018, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010872968:mpeg21:a0100
illustraties:
“Advertentie Monderer”. “Nieuw Israelietisch weekblad”. Amsterdam, 30-09-1921. Geraadpleegd op Delpher op 23-03-2018, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010874022:mpeg21:a0127
“Advertentie dienstmeisje”. “Rotterdamsch nieuwsblad”. Rotterdam, 10-08-1918. Geraadpleegd op Delpher op 25-03-2018, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010297084:mpeg21:a0067
gepubliceerd:
25 maart 2018
laatst bijgewerkt:
27 januari 2022