Esther Jeannette Philipse werd op 15 februari 1913 geboren in Rotterdam als dochter van David Joseph Philipse en Judith Frieser. David was een zoon van Joseph Salomon Philipse en Jannetje van Buren uit Brielle. In dit gezin wordt op 18 april 1921 nog een dochter geboren, Jeannette.
Esther trouwt op 3 augustus 1933, op 20 jarige leeftijd, met de 27-jarige Salomon Zwaap. Salomon werd op 3 januari 1906 in Amsterdam geboren als zoon van Levie Zwaap en Roosje Goudsmit. Salomon was huisarts en had zijn praktijk op Gijsbrecht van Amstelstraat 379 in Hilversum, waar het echtpaar ging wonen. Salomon werkte eveneens als arts in het Joodse bejaardenhuis “Beth Refoeah” in Hilversum.
Esther werd in Auschwitz vermoord op 8 oktober 1944, Salomon eveneens in Auschwitz op 1 oktober 1944.
Vader David Joseph Philipse werd in Brielle geboren. Op 19 januari 1903 wordt hij in Rotterdam ingeschreven en woont dan op de 1e Middellandstraat 49b, waar hij ook zijn drogisterij heeft. In 1940 gaat het echtpaar naar de ‘s-Gravendijkwal 17.
Esther en haar zus groeien dus op op de 1e Middellandstraat. Het huis en de drogisterij staan bijna op de hoek met de Henegouwerlaan, het Joods Ziekenhuis op de Schietbaanlaan is een paar straten verderop, ten oosten is de armere Joodse buurt rond de Helmersstraat, ten westen de rijke buurt rond de Heemraadsingel. Esther trouwt in Rotterdam op 3 augustus 1933.
Hilversum
Na het huwelijk in 1933 ging Esther bij haar man in Hilversum wonen. Het echtpaar kreeg twee zoons, op 7 mei 1934 werd Leon geboren (Auschwitz, 8 oktober 1944), en op 9 mei 1936 Edward David (Auschwitz, 8 oktober 1944). Salomon was de steunpilaar voor de Hilversummer Joodse gemeenschap. Hij was een van de drie Joodse artsen in Hilversum in de oorlogsjaren, de andere waren S. Citroen en E. van Voolen. Aangezien Joodse artsen in de oorlog alleen nog Joodse patiënten mochten helpen waren zij verantwoordelijk voor de Joodse gemeenschap in Hilversum. Salomon bleef zijn taak uitoefenen totdat hij in 1943 werd opgepakt en weggevoerd.
Esther stond al bekend als een begaafd artieste. Ze was zeer muzikaal en kwam uit een muzikale familie. Over haar werk als artieste voor de oorlog is niet veel te vinden, maar toen ze in Westerbork aankwam, nam ze snel deel aan het cabaret. In de film die over Westerbork gemaakt werd is Esther te zien – ongeveer halverwege het fragment.
Het gezin van Esther is -voor zover na te gaan- een jaar in Westerbork geweest en wellicht is het dankzij Esther dat zij zo lang niet verder zijn getransporteerd. Maar zoals zo velen werd ook Esther en haar gezin gedeporteerd.
Het is mogelijk dat Esther, Salomon, Leon en Edward in het transport van 3 september 1944 gezeten hebben. Dit was het laatste transport uit Westerbork naar Auschwitz, met 1019 mensen waaronder ook Anne, Margot, Otto en Edith Frank en de andere onderduikers uit het Achterhuis. Dit transport kwam op 6 september 1944 aan. Salomon werd op 1 oktober 1944 vermoord, Esther en haar twee zoons op 8 oktober. Een maand later, in november, werden de laatste gevangenen in Auschwitz vergast.
Esther trad op in verschillende producties in Westerbork.
In september 1943 in de productie “Humor und Melodie” in de volgende nummers:
5. Ich hab’ mich bei einem Walzer verliebt,
13. Lieber guter SchlagzeugmannIn oktober 1943 in “Bravo! Da Capo” in de nummers:
6. Tanzmusik
12. So muss man’s machen
14. Das Mädel vom Chor
18. StreichquartettIn maart 1944 in “Bunter Abend” in de nummers:
1. Parkett Reihe 1
2. So ein Mädel vom Chor
10. So muss man’s machen
16. Gezähmte BestienIn april 1944 in “Bunter Abend 2” in de nummers:
1. Mit Humor geht alles noch mal so gut
3. Der neue RevuestarIn juni 1944 in “Total Verrückt” in de nummers:
4. Wir sind vollkommen blödsinnig – wir spielen nicht mehr im grossen Saal – wir spielen in dem kleinen Café von der Kantine
10 Da werden weiber zu Hyänen! Klatsch!!
12 Ein neuer Westerbork Marsch
13. Ach, sind wir meschugge
bron:
camp de Westerbork,
adres drogist Philipse gemeentearchief Rotterdam en adresboeken,
met dank aan Ed en An Philipse
illustratie:
met dank aan Ed en An Philipse
foto 1e Middellandstraat © joodserfgoedrotterdam.nl
Laatste aanpassing:
8 september 2019