Een stuk land tussen het dorpje Schoonderloo en de Beukelsdijk werd rond 1280 bedijkt en kreeg de naam Middelland. Op 27 juli 1894 kreeg deze aangelegde straat officieel de naam Middellandstraat. Het oostelijk deel werd de 1e Middellandstraat, het westelijk deel de 2e Middellandstraat en per 7 maart 1900 werd het deel waar de Claes de Vrieselaan aansluiting kreeg het Middellandplein genoemd.
1e Middellandstraat 7b – gezin Salomon
Vanaf april 1928 woonde hier het gezin van Salomon Salomon (Rotterdam, – Rotterdam, ) en Sophia Blom (Leiden, – Amsterdam, ). Salomon overleed in het Joodse ziekenhuis op de Schietbaanlaan 42. Salomon en Sophia hadden geen kinderen. In september 1940 verhuisde Sophia naar de Middelburgschestraat 13 in Scheveningen. Zij werd op 23 sugustus 1942 in Kamp Westerbork geregistreerd en een dag ontslagen. Zij ging naar het bekende Joodse hotel Hotel Hiegentlich in Amsterdam, een hotel voor “Families en Alleenstaanden” in de Nieuwe Hoogstraat 9-11 waar zij is overleden op 17 december 1942.
1e Middellandstraat 8 – Walg’s kaashuis
Tot in de oorlog was hier Walg’s Kaashuis gevestigd. Nevenstaande advertentie is van februari 1940.
1e Middellandstraat 10b – Perec Bornsztajn
Perec Bornsztajn werd geboren in Polen in de plaats Dzialoszyn nabij Czestochowa op 11 september 1887. Hij werd op 3 februari 1913 in Rotterdam ingeschreven, was kleermaker van beroep, en trouwde op 1 september 1920 met Pesse Lerner. Pesse werd geboren in Rotterdam op 18 augustus 1893. Perec en Pesse kregen twee kinderen, Ellie (Rotterdam, 23 oktober 1921) en Aäron (Rotterdam, 20 maart 1925). Ze schreven Ellie en Aäron eerst in onder de vernederlandste achternaam Bornstein, de rechtbank bepaalde op 20 september 1929 dat de originele spelling moet worden aangehouden. Perec werd genaturaliseerd op 18 mei 1929.
Perec werd vermoord in Bobrek, een sub-kamp van Auschwitz waar een Siemens-fabriek stond. Op joodsmonument.nl staat de datum 30 september 1943, volgens het archief in Rotterdam was zijn overlijdensdatum 14 februari 1943. Zijn zoon Aäron overleed eveneens in Bobrek op 28 februari 1943. Ellie werd vermoord in Auschwitz op 30 september 1942 en moeder Pesse in Auschwitz op 19 oktober 1942.
1e Middellandstraat 12 – gezin Katan
Op 17 februari 1923 overleed hier Marcus Katan, 69 jaar oud. De rouwadvertentie werd geplaatst door Salomo Katan (Delft, 29 januari 1885 – Bergen-Belsen, ) en Sara Katan – van Frank (Leiden, 17 juli 1887 – Rotterdam, 30 december 1939).
1e Middellandstraat 14a – Vleeschhouwerij Marcus / Wester Vleeschhal
Het verhaal over slagerij Marcus (foto) via de link. Jack, het jongetje in de kinderwagen, overleefde de oorlog en het verhaal over Jack Marcus is te lezen via de link.
1e Middellandstraat 25a – Hannah Lezer – Huisman en Philip Lezer
Winkelier in herenconfectie Philip Lezer (Assen, – Sobibor, ) en zijn echtgenote Hannah Huisman (Rotterdam, – Sobibor, ) woonden hier vanaf mei 1921 tot aan hun deportatie.
1e Middellandstraat 38 – I. Polak
I. Polak woonde op dit adres in 1915 en zocht een meisje van 15 of 16 jaar als hulp in de huishouding.
1e Middellandstraat 49b – Drogist David Joseph Philipse
Op nummer 49b was de drogisterij van David Philipse (Brielle, – Sobibor, ) gevestigd. David was gehuwd met Judith Frieser (Rotterdam, – Sobibor, ). Hun dochter, Esther, zat in Westerbork in Gruppe Bühne, de groep die cabaretvoorstellingen moest opvoeren voor het ‘personeel’ van Kamp Westerbork.
In deze groep zat het neusje van de zalm van de Nederlands-Joodse kleinkunst.
1e Middellandstraat 51b – Enna Chasler-Lebo
Op dit adres woonde tijdens de oorlog Enna Chasler-Lebo (Odessa, 5 december 1853 – Rotterdam, 7 mei 1942). Zij overleed hier en werd begraven op de Joodse begraafplaats op het Toepad.
1e Middellandstraat 56a – fotografie L. Coltof & Zoon
Rond 1912 was op dit adres deze ondernemer gevestigd. Levie Coltof (Hoogezand, – Rotterdam, 8) was gehuwd met Frederika Sekkel (Hoogezand, – Sobibor, ) en zij hadden vijf kinderen; Salomon (Oude Pekela, 12 april 1884), Abraham (Maassluis, – Auschwitz, ), Jacob (Maassluis, – Auschwitz, ), Minka (Maassluis, – Sobibor, ) en Lena (Maassluis, – Auschwitz, ). In het begin van de oorlog woonde Frederika op de Claes de Vrieselaan 134a.
1e Middellandstraat 63 – Mozes Hammelburg
In 1941 was op dit adres de zuivelhandel O.R.T. van Mozes Hammelburg (Nijkerk, – Sobibor, ) gevestigd. Mozes was gehuwd met Beela Buitenkant (Nijkerk, – Rotterdam, ) en zij hadden drie kinderen; Betje (Delft, – Auschwitz, ), Hartog (Delft, – Sobibor, ) en Izaak (Overschie, – Sobibor, ). De zaak werd beëindigd na de zomer van 1941 en Mozes was in juli 1942 bode bij de Nederlands Israëlitische Gemeente in Rotterdam. Lees verder.
1e Middellandstraat 63a – Hebreeuwse Boekhandels
In Het Joodsche Weekblad van 4 juli 1941 adverteerde Ch. Buchspan – Keller vanaf dit adres met ‘Hebreeuwse boekhandels’. Waarschijnlijk was deze advertentie van Joachim Buchspan – Keller (Radomyśl Wielki, 15 juli 1907 – Sobibor, 23 juli 1943), die Chaim genoemd werd en op www.joodsmonument.nl als Chaim Keller staat vermeld. Joachim was gehuwd met Klara Plesser (Bochum, – Sobibor, ) en zij hadden drie kinderen; Israël Benjamin (Rotterdam, – Sobibor, ), Lea (Rotterdam, – Sobibor, ) en Mozes (Rotterdam, – Sobibor, ). Het gezin woonde op de 1e Middellandstraat 63c. Chaim was leraar in Rotterdam en voorzanger bij de synagoge aan de Botersloot volgende de kaart van de Joodsche Raad.
In een krantenartikel uit 1937 blijkt dat Chaim daar al eens drie dagen als voorzanger heeft gezongen, hij woonde toen in Amsterdam; waar geen gegevens in het archief werden gevonden. Vanwege deze functie heeft Chaim een tijd een Sperre gehad, maar op 20 juli 1943 werd het gezin op transport gesteld.
1e Middellandstraat 68 – koosjere bakkerij Jacobsen & Batist
Rond 1932 was de koosjere bakkerij Jacobsen & Batist op dit adres gevestigd.
1e Middellandstraat 76b – meubelmaker Abraham van Lee
Meubelmaker Abraham van Lee verzorgde in 1938 de binnenbetimmering en de banken van de verbouw van de synagoge aan de Botersloot. Waarschijnlijk was dit de werkplaats van meubelmaker op Zijl 18b gevestigd.
Abraham van Lee (Brussel, – Auschwitz, ) was gehuwd met Betje Lavino (Rotterdam, – Auschwitz, ). Het echtpaar had vier kinderen; Maria (Rotterdam, – Auschwitz, ), Sara (Rotterdam, – Birkenau, ), Abraham Salomon (Rotterdam, – Rotterdam, ) en David(Rotterdam, – Rotterdam, ).
1e Middellandstraat 100 – Herenkleding Henri Huisman
H. Huisman adverteerde in Het Joodsche Weekblad van 4 juli 1941 met ‘herenkleding’ vanaf dit adres. Op de nummers 98-100 was een filiaal gevestigd van de kledingzaak van Henri Huisman. Na het bombardement werd dit de hoofdvestiging. Meer over Henri Huisman en de zaak via de link.
1e Middellandstraat 106 – Vleeschhouwerij Stranders
Op dit adres was in 1927 de vleeshouwerij en fabriek van fijne vleeswaren van de firma A. Stranders gevestigd.
1e Middellandstraat 106 – Vleeschhouwerij A. Kroon
In 1928 was hier de koosjere slagerij van A. Kroon gevestigd.
1e Middellandstraat 111 – Gabriëls van Cleeff
Op dit adres was de NV Rotterdamsche Confectiefabriek v/h Gabriëls van Cleeff gevestigd.
bron:
bevolkingsregister Rotterdam gezinskaart.
adresboek Rotterdam 1930
gegevens gezin joodsmonument.nl (bezocht 22 okt 2013)
interview met Jack Marcus op 28 november 2013.
Rotterdamsch Nieuwsblad, 29 mei 1915, Polak, nummer 38
informatie Enna Chasler met dank aan J. Baker en www.joodsmonument.nl, lemma Enna Chasler-Lebo (geraadpleegd 24 juni 2019).
“Familiebericht Katan”. “Centraal blad voor Israëlieten in Nederland”. Amsterdam, 1923/02/23 00:00:00, Geraadpleegd op Delpher op 03-11-2020, http://resolver.kb.nl/resolve?urn=MMKB19:000584105:mpeg21:p00011
Stadsarchief Rotterdam, Katan, 494-03 Archief van de Gemeentesecretarie Rotterdam, afdeling Bevolking: bevolkingsboekhouding van Rotterdam en geannexeerde gemeenten, inventarisnummer 851-233, pagina 252149
Stranders, Weekblad voor Israëlietische huisgezinnen; uitgegeven vanwege de Vereeniging van Joodsche Wetenschappen te Rotterdam, jrg 58, 1927, no 3, 21-01-1927. Geraadpleegd op Delpher op 15-07-2021, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=MMUBA15:005425003:00001
Walg’s kaashuis, Advertentie. “De Maasbode”. Rotterdam, 18-02-1940, p. 8. Geraadpleegd op Delpher op 26-08-2021, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:110529897:mpeg21:p008
A. Kroon, Weekblad voor Israëlietische huisgezinnen; uitgegeven vanwege de Vereeniging van Joodsche Wetenschappen te Rotterdam, jrg 59, 1928, no 40, 05-10-1928. Geraadpleegd op Delpher op 07-09-2021, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=MMUBA15:005425092:00001
Chaim Keller, kaart Joodse Raad via Arolsen Archives, 130317989.
Chaim Keller, kaart Joodse Raad via Arolsen Archives, 130317991.
voorzanger. “Nieuw Israelietisch weekblad”. Amsterdam, 14-05-1937, p. 9. Geraadpleegd op Delpher op 09-01-2022, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010872957:mpeg21:p009
Huisman, Advertentie. “Het joodsche weekblad : uitgave van den Joodschen Raad voor Amsterdam”. Amsterdam, 04-07-1941, p. 15. Geraadpleegd op Delpher op 09-01-2022, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010318162:mpeg21:p015
Hebreeuwse boekhandels, Advertentie. “Het joodsche weekblad : uitgave van den Joodschen Raad voor Amsterdam”. Amsterdam, 04-07-1941, p. 15. Geraadpleegd op Delpher op 09-01-2022, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010318162:mpeg21:p015.
Coltof & Zoon, Weekblad voor Israëlietische huisgezinnen. Geraadpleegd op Delpher op 13-12-2022, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=MMUBA15:005419012:00001.
Levie Coltof, Stadsarchief Rotterdam, 494-03 Archief van de Gemeentesecretarie Rotterdam, afdeling Bevolking: bevolkingsboekhouding van Rotterdam en geannexeerde gemeenten, inventarisnummer 851-086.
Jacobsen & Batist, De Joodsche jeugdkrant. Geraadpleegd op Delpher op 13-12-2022, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=OBA01:022970045:00001.
Hannah Huisman, Stadsarchief Rotterdam, 494-03 Archief van de Gemeentesecretarie Rotterdam, afdeling Bevolking: bevolkingsboekhouding van Rotterdam en geannexeerde gemeenten, inventarisnummer 851-296.
Salomon Salomon, Stadsarchief Rotterdam, 494-03 Archief van de Gemeentesecretarie Rotterdam, afdeling Bevolking: bevolkingsboekhouding van Rotterdam en geannexeerde gemeenten, inventarisnummer 851-412.
Illustratie
Nathan Marcus voor zijn winkel op de 1e Middellandstraat in 1936. Van links naar rechts op de foto: slagersknecht Ies van Zanten, ‘fietsjongen’ Dolf Hallensleben, Belia Marcus-van Gich, winkelmeisje en kinderjuffrouw Co Giliamse, slager/eigenaar Nathan Marcus, dochter Rozet (Rachel) Marcus en de jongste zoon Jack Marcus. © Jack Marcus en met vriendelijke toestemming van Jack Marcus, 5 dec 2015
“advertentie Hammelburg”. “Het joodsche weekblad : uitgave van den Joodschen Raad voor Amsterdam“. Amsterdam, 18-07-1941. Geraadpleegd op Delpher op 29-10-2016, http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010318164:mpeg21:a0056
Stranders, Weekblad voor Israëlietische huisgezinnen; uitgegeven vanwege de Vereeniging van Joodsche Wetenschappen te Rotterdam, jrg 58, 1927, no 3, 21-01-1927. Geraadpleegd op Delpher op 15-07-2021, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=MMUBA15:005425003:00001
A. Kroon, Weekblad voor Israëlietische huisgezinnen; uitgegeven vanwege de Vereeniging van Joodsche Wetenschappen te Rotterdam, jrg 59, 1928, no 40, 05-10-1928. Geraadpleegd op Delpher op 07-09-2021, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=MMUBA15:005425092:00001
voorzanger. “Nieuw Israelietisch weekblad”. Amsterdam, 14-05-1937, p. 9. Geraadpleegd op Delpher op 09-01-2022, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010872957:mpeg21:p009
Hebreeuwse boekhandels, Advertentie. “Het joodsche weekblad : uitgave van den Joodschen Raad voor Amsterdam”. Amsterdam, 04-07-1941, p. 15. Geraadpleegd op Delpher op 09-01-2022, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010318162:mpeg21:p015.
Coltof & Zoon, Weekblad voor Israëlietische huisgezinnen. Geraadpleegd op Delpher op 13-12-2022, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=MMUBA15:005419012:00001.
Jacobsen & Batist, De Joodsche jeugdkrant. Geraadpleegd op Delpher op 13-12-2022, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=OBA01:022970045:00001.
gepubliceerd:
28 februari 2016
Laatst bijgewerkt:
10 februari 2024