In 2020 was de chanoekia van de familie Schaufel uitgeleend aan het Openluchtmuseum in Arnhem, waar hij een plek had in de tentoonstelling over de Canon van Nederland. De kandelaar is deel van de collectie van het Joods Museum.
Het is een smeedijzeren chanoekia, op ovaal voetstuk, waarschijnlijk vervaardigd in Duitsland in de periode 1930-1940. De vorm van deze chanoekalamp is geïnspireerd op Exodus 25:31-40, waarin de zevenarmige kandelaar in het Tabernakel wordt beschreven met bloemkelken en bloesem aan de schacht en armen. De armen zijn recht uitgevoerd en gebogen ter plaatse van de aanhechting aan de stam en de kaarshouders. De op een spiraalvorm met handvat bevestigde sjamasj (de middelste kelk) die over het verlengde van de schacht is geschoven, kan bij het aansteken van de lamp worden afgenomen.
De chanoekia was eigendom van het gezin Schaufel van de Josephstraat 123b in Rotterdam en is in de oorlog in bewaring gegeven bij de familie Seeboldt. Met deze familie werden ook plannen gemaakt om de vierjarige Micha Schaufel te laten onderduiken, die helaas niet zijn uitgevoerd.
De familie Schaufel bestond uit moeder Irene Ruth Traubenberg (Berlijn, – Auschwitz, ), vader Mojzesz Leib Schaufel (Chrzanow, – Mauthausen, ) en zoon Micha (Rotterdam, – Auschwitz, ). Vader was coupeur van beroep en ze kwamen rond 1930 naar Rotterdam vanuit Kattowitz (Katowize).
In eerste instantie gingen Irene en Mojzesz op de Van Borsselestraat 12b wonen, om in juni 1930 te verhuizen naar het Mathenesserplein 16a, waar ze inwoonden. In mei 1931 verhuisden ze naar de Josephstraat 123b, het adres dat in 1930 al in een advertentie verscheen als de locatie van het bedrijf van Mojzesz en hun woonadres tot in de oorlog.
Op 9 juli 1931 werden Mojzesz en Irene genaturaliseerd tot Nederlander.
Op 31 juli 1942 werd het gezin vanuit Westerbork naar Auschwitz gedeporteerd. Micha en moeder werden vrijwel direct na aankomst vermoord. Vader werd geselecteerd om te werken en kwam uiteindelijk in Mauthausen terecht.
bron:
website Joods Historisch Museum collectie M010780
Stadsarchief Rotterdam, gezinskaart Schaufel NL-RtGAR_494-03_851-417_0446181V.jpg
“Advertentie”. “Rotterdamsch nieuwsblad”. Rotterdam, 1930/10/07 00:00:00, p. 3. Geraadpleegd op Delpher op 18-02-2020, http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:011002186:mpeg21:p015
Arolsen archives, kaarten Mojzes Leib en Irene Ruth Schaufel
illustratie:
“Advertentie”. “Rotterdamsch nieuwsblad”. Rotterdam, 1930/10/07 00:00:00, p. 3. Geraadpleegd op Delpher op 18-02-2020, http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:011002186:mpeg21:p015
gepubliceerd:
18 februari 2020
laatst bijgewerkt:
25 december 2021