Nu het archief van de Rotterdamse Gemeentepolitie over de periode 1940 – 1945 is vrijgegeven komen er veel nieuwe gegevens beschikbaar over deze tijd. Met de arrestantenkaarten kunnen verhalen worden gereconstrueerd, waaronder het verhaal van de Coppenhagens.
Groep X (10) was een van de beruchtste groepen ‘Jodenjagers’ in de Maasstad en zij arresteerden op 31 oktober 1942 koopman Salomon Coppenhagen (Amsterdam, – Auschwitz, ), zijn vrouw Sophia Koopman (Amsterdam, – Auschwitz, ), winkelier Mozes Coppenhagen (Amsterdam, – Lublin, ), zijn vrouw Johanna Coppenhagen – de Winter (Rotterdam, – Sobibor, ) en winkelbediende Pinehas (Pinchas) Joseph Coppenhagen (Amsterdam, – Auschwitz, ). De vijf gearresteerden woonden op de Kalverstraat 113 in Amsterdam. De reden van aanhouding: ‘was voortvluchtig’. Waar de Coppenhagens heengingen is niet bekend, wellicht zochten ze in Rotterdam bij familie een onderduiklocatie. Een mogelijkheid zou bij een van de vele broers en zusters van Johanna geweest kunnen zijn. Vreemd genoeg staan op 31 oktober 1942 om 6 uur ’s ochtend alle vijf ook geregistreerd in het politiearchief in Amsterdam als gearresteerd. Werden ze die dag vrijgelaten en vertrokken ze naar Rotterdam waar ze dezelfde dag opnieuw werden opgepakt? Het is nog niet helemaal duidelijk.
Mozes en Pinehas Joseph waren de zonen van Salomon en het huis op de Kalverstraat 113hs werd vanaf april 1940 door de Coppenhagens bewoond. Op nummer 113 hadden zij een zijden en wollen stoffenzaak.
Pinehas woonde nog bij zijn ouders thuis, Mozes en zijn vrouw Johanna de Winter woonden op de Kinderdijkstraat 13 maar op de arrestatiekaart bij het Stadsarchief Rotterdam is de Kalverstraat als woonadres opgegeven.
Het vijftal werden op 12 november 1942 doorgestuurd naar de Sicherheitspolizei en gingen op 21 november 1942 naar Scheveningen, naar de strafgevangenis aldaar oftewel het ‘Oranjehotel’. Op 12 december 1942 werden ze ingeschreven in Westerbork. Sophia Coppenhagen – Koopman zat met Salomon in het transport dat op 11 januari 1943 vanuit Westerbork vertrok. Sophia werd bij aankomst in Auschwitz vermoord, Salomon werd geselecteerd voor werk en leefde nog zestien dagen.
Johanna, de vrouw van Mozes, was hoogzwanger toen ze werd gearresteerd en naar Westerbork werd gestuurd. In het ziekenhuis in Westerbork beviel ze op 20 december 1942 van een dochter, Schoontje. Op haar kaart van de Joodse Raad staat aangetekend ‘9/1/43 moeder en kind in ziekenhuis, barak 5, maken het goed’. Schoontje, Johanna en Mozes werden op 2 maart 1943 op transport gesteld naar Sobibor waar Schoontje en Johanna bij aankomst op 5 maart 1943 werden vermoord.
Mozes werd, wat zeer zelden op die locatie voorkwam, geselecteerd voor werk en zat in september 1943 in kamp Alter Flugplatz (‘oude vlieghaven’) bij Lublin. Daar kwam hij op 30 november 1943 om.
De kaart van Pinehas is vooralsnog niet te vinden. Het is zeer aannemelijk dat hij met zijn ouders op transport ging.
Het pand op de Kalverstraat 113, met de mooie traditionele entree, is tegenwoordig slecht herkenbaar en herbergt een winkel in geslepen glas.
bron:
Stadsarchief Rotterdam, Salomon Coppenhagen, 63 Archief van de Gemeentepolitie Rotterdam, inventarisnummer 3485.
Stadsarchief Rotterdam, Pinchas Joseph Coppenhagen, 63 Archief van de Gemeentepolitie Rotterdam, inventarisnummer 3485.
Stadsarchief Rotterdam, Mozes Coppenhagen, 63 Archief van de Gemeentepolitie Rotterdam, inventarisnummer 3485.
Stadsarchief Amsterdam, Salomon Coppenhagen, Archiefkaarten, archiefnummer 30238, inventarisnummer 162
Archiefkaart Joodse Raad, Mozes Coppenhagen via Arolsen Archives, referentie 124200010 document 2374
Archiefkaart Joodse Raad, Salomon Coppenhagen via Arolsen Archives, referentie 124200010 document 2374
Archiefkaart Joodse Raad, Sophia Coppenhagen – Koopman via Arolsen Archives, referentie 124200010 document 2374
Archiefkaart Joodse Raad, Johanna Coppenhagen – de Winter via Arolsen Archives, referentie 124200010 document 2374
“Advertentie”. “Het joodsche weekblad : uitgave van den Joodschen Raad voor Amsterdam”. Amsterdam, 1942/05/01 00:00:00, p. 12. Geraadpleegd op Delpher op 15-07-2020, http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010318316:mpeg21:p012
www.joodsmonument.nl, lemmata gezin Coppenhagen
Stadsarchief Rotterdam, Johanna de Winter, 63 Archief van de Gemeentepolitie Rotterdam , toegangsnummer 3500
Stadsarchief Amsterdam, Coppenhagens, Politierapporten ’40-’45, archiefnummer 5225, inventarisnummer 7154
illustratie:
“Advertentie”. “Het joodsche weekblad : uitgave van den Joodschen Raad voor Amsterdam”. Amsterdam, 1942/05/01 00:00:00, p. 12. Geraadpleegd op Delpher op 15-07-2020, http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010318316:mpeg21:p012
Archiefkaart Joodse Raad, Johanna Coppenhagen – de Winter via Arolsen Archives, referentie 124200010 document 2374 (uitsnede).
Stadsarchief Amsterdam, beeldbank, Collectie Stadsarchief Amsterdam: prentbriefkaarten, Kalverstraat 113; ‘Bagatelle’ Dikker en Thijs, oestersalon. 1925
laatst bijgewerkt:
15 juli 2020