Voor het Rotterdamse aandeel in de geschiedenis van de familie De la Penha is de tijd van de eerste Joodse vestiging in de Maasstad, de zeventiende eeuw, de periode waar dit verhaal over gaat.
De familie De la Penha was van Portugese adel en van oorsprong afkomstig uit het Spaanse Medina del Campo. De leden van de familie waren groothandelaars en eigenaren van scheepvaartmaatschappijen. Bekende leden van de familie waren Joseph (Sevilla, 1658 – Rotterdam, 14 november 1731) en zijn oudere broer Daniël (Cordoba, 1649 – Amsterdam, 9 januari 1718). In de lage landen behoorden ze, met standplaats Rotterdam, tot de belangrijkste Joodse ondernemers. ‘De Groote Eendacht’ was een van de schepen van Daniël en dit schip veroverde een Frans schip bij Havre de Grace (Maryland, USA) in 1706.
In 1693 werd opgetekend dat Daniël, die ook penningmeester van de van Portugese gemeente in Rotterdam was, door de Spaanse koning aangesteld werd als consul in Rotterdam. Met anderen kocht hij in 1695 een begraafplaats in Crooswijk, omdat de eerste Joodse begraafplaats aan de Jan van Loonslaan met 33 graven vol was. Deze begraafplaats is om onbekende redenen slecht gebruikt voor vier personen, werd verder vergeten en later werd naast deze plek de toen katholieke en nu Algemene Begraafplaats Crooswijk gesticht. In 1867 werden de vier Joodse graven herontdekt en overgebracht naar de begraafplaats aan de Jan van Loonslaan. In januari 1893 werd in de gemeenteraad van Rotterdam het voorstel gedaan om een perceel grond in Crooswijk van de Israëlitische Gemeente te kopen, waarschijnlijk betrof het deze begraafplaats.
Joseph de la Penha was eveneens een koopman uit Rotterdam, scheepseigenaar en financier van kapers. Hij claimde Labrador (Canada) voor Engeland in 1677. Twintig jaar later redde hij het leven van koning-stadhouder Willem III, en hij kende Labrador toe aan De la Penha. Of het werkelijk zo is geweest dat hij het leven redde van Willem, of dat Willem hem beloonde vanwege de assistentie en inzet gedurende de Negenjarige Oorlog, is de vraag. De toekenning van Labrador werd gelegaliseerd in 1697 toen een document ondertekend werd op Het Loo in Apeldoorn, een document dat herbevestigd werd in 1732 en 1768.
De Portugese gemeente van Rotterdam met de beroemde familie De la Penha werd in 1736 opgeheven.
bron:
perceel grond, Gemeenteraad van Rotterdam.. “Rotterdamsch nieuwsblad”. Rotterdam, 13-01-1893, p. 1. Geraadpleegd op Delpher op 22-07-2023, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010166531:mpeg21:p001.
Michman, Joseph e.a., Pinkas, geschiedenis van de Joden in Nederland (Amsterdam 1985) 498.
Jonathan I. Israel, Conflicts op Empires, Spain, the Low Countries and the Struggle for World Supremacy (New York 1997) 404.
Julie Marthe Cohen en Wallet, Bart, Joden en het Huis van Oranje: Vier eeuwen geschiedenis, kunst en cultuur (Zwolle 2018)
gepubliceerd:
22 juli 2023
laatst bijgewerkt:
22 juli 2023