Siegfried Kusiël ging in 1922 vanuit Duitsland naar Amsterdam om er zijn fortuin te maken in het schoenenvak. Aan het einde van de jaren twintig was hij chef en later directeur van een schoenenzaak in Rotterdam, op de Noordblaak 43.
Siegfried werd geboren in Hochberg op 3 maart 1901 als zoon van Salomon Kusiël en Fanny Gutman. Aan het einde van de jaren twintig vestigde hij zich in Schiebroek, en ging wonen op de Adrianalaan 11.
Op 14 september 1928 verloofde Siegfried zich met Kitty Montanjees. Kitty was als Keetje Montanjés geboren op 21 september 1901 in Amsterdam, in het gezin van Jacob Montanjies (Londen, 26 april 1871), diamantkoopman, en Sara Blok, in een gezin met vijf kinderen.
Kitty kwam uit een bemiddeld gezin, ze woonde onder andere op de Hemonylaan in Amsterdam. Ten tijde van het huwelijk woonde het gezin op de 2e Jan Steenstraat 21 te Amsterdam. Na hun verloving trouwden Kitty en Siegfried op 6 maart 1929. Zes jaar later, op 4 maart 1935, werd Siegfried genaturaliseerd tot Nederlander.
In 1939 werd aangetekend op de gezinskaart dat Siegfried chef was van de schoenenwinkel Salamander, later is hij directeur van deze vestiging. Dit bedrijf was van oorsprong een Joods-Duits bedrijf, van Rudolf Moos (familielid van Albert Einstein) en stond in het telefoonboek van 1915 als “Salamander Schuhgesellschaft m.b.H., Noordblaak 43”.
Oorlog
Zowel het Joodse bedrijf Salamander als het gezin Kusiël heeft het niet makkelijk gehad gedurende de Tweede Wereldoorlog. Voor de oorlog, toen de nazi’s de macht al hadden in Duitsland, was Salamander, al dan niet gedwongen, een van de bedrijven die de schoenen liet testen door gevangenen van concentratiekamp Sachsenhausen. Het “Schuhläufer-Kommando” liep daar over een 700 meter lange testbaan heen en weer tot aan 40 km per dag. Gedurende de Tweede Wereldoorlog verloor Salamander 26% van de omzet en 50% van de locaties waar de schoenen verkocht werden. Het bedrijf bleef wel bestaan.
Siegfried en Kitty hebben de oorlog overleefd. Siegfried droeg van 2 mei 1942 tot 8 november 1942 de Jodenster. Op 31 oktober 1942 werd hij gearresteerd en ingesloten op het politiebureau in Rotterdam (Haagseveer). Daar werd hij mishandeld en ondervraagd door de SS. Op 4 november werd hij naar Amsterdam naar de Hollandsche Schouwburg gedeporteerd om daarvandaan naar Westerbork te worden weggevoerd. Op 8 november werd hij in Amsterdam voorlopig vrijgelaten. ‘…die had vanwege zijn functie – omdat hij schoenmaker en reparateur van rugzakken was – in de oorlog een Sperr’ .
Hij en zijn vrouw hadden dus een ontheffing. Siegfried is naar Zeist gevlucht en na twee maanden is hij tot aan het einde van de oorlog ondergedoken in Utrecht. In die onderduikperiode leefde hij onder de naam ‘Wim Dijkshoorn’. Het is niet bekend of Siegfried en zijn vrouw tijdens de onderduikperiode bij elkaar op hetzelfde adres hebben gewoond.
Na de oorlog
Na de bevrijding zijn Siegfried en Keetje uit de onderduik terug gekomen en zijn ze naar de Hoyledesingel in Rotterdam-Hillegersberg verhuisd. Ze begonnen een nieuwe schoenenzaak onder de Franse naam “Chaussures Kusiël” in een noodgebouw op de Coolsingel A20, eerst op de Jongkindstraat 22, en hebben daarmee goed in hun onderhoud kunnen voorzien. Kitty en Siegfied kregen geen kinderen.
Siegfried overleed op 14 juni 1982 en werd op de Joodse begraafplaats aan het Toepad begraven, Keetje overleed in 1994 en werd gecremeerd.
verder
Een buurjongetje van Siegfried vertelde, dat Siegfried na zijn pensionering nog balletschoentjes verkocht vanuit zijn woonhuis in Hillegersberg.
Geen foto’s
Er zijn helaas geen foto’s van de schoenenzaak gevonden. Mocht u dit kunnen toevoegen aan dit artikel, laat dit dan weten.
bron:
Stadsarchief Rotterdam, gezinskaart Siegfried Kusiel en Keetje Montanjees
Stadsarchief Amsterdam, gezinskaart Jacob Montagnés
www.wikipedia.de, lemma Salmander (Schuhe), bezocht 8 juni 2015
Jongkindstraat, Advertentie. “Het Rotterdamsch parool”. Rotterdam, 18-10-1950, p. 4. Geraadpleegd op Delpher op 24-05-2023, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=MMSARO02:164876041:mpeg21:p00004.
Stiphout, Wim, Wie was Salomon Kusiel, zie ook hier
illustraties:
Het Vrije Volk, 3 nov 1953 – Coolsingel 23a
CV-Zeitung” (Zeitschrift des “Central-Vereins”) van 14 september 1928, verlovingsadvertenties
Nieuwe Rotterdamse Courant, 2 april 1925, advertentie Salamander
krantenknipsel Drie in Een met dank aan Wim Stiphout.
gepubliceerd:
8 maart 2016
laatst bijgewerkt:
24 mei 2023