www.joodserfgoedrotterdam.nl

Stadsarchief Rotterdam, beeld en geluid, PBK-2169 Gezicht op de Brede Hilledijk met rechts het gebouw van P. Thomson & Co. stuwadoorsbedrijf, uit het noordwesten, 1935. Prentbriefkaarten verzameld door het Stadsarchief Rotterdam, toegangsnummer 4029.

De Brede Hilledijk is een straat die midden over het schiereiland Katendrecht loopt en daar overgaat in de Tolhuislaan. Aan de andere zijde loopt deze straat door tot aan de Laan op Zuid in de Afrikaanderbuurt.

Brede Hilledijk 48^a – kantoorboekhandel Mozes van Praag
Op dit adres woonde het gezin van Mozes van Praag en Leentje te Korte.

Brede Hilledijk 84 – familie Engers
Op de Brede Hilledijk 84 woonde in 1920 de familie Engers.

Brede Hilledijk 86 – Ina Lachowitsky
In augustus 1920 verloofde Ina Lachowitsky (Nikolajev, 10 oktober 1897 – Auschwitz, 15 december 1942) zich met de Hagenaar Elkan Fresco (Den Haag, 8 september 1888 – Sint Annaberg, 15 november 1942). Kamp Sint Annaberg herbergde vanaf september 1942 Nederlandse Joden die in Kosel uit de trein (die onderweg was naar Auschwitz) waren gehaald.
Ina was de dochter van Mary Weissmann (Burgpole, 3 mei 1872 – Apeldoorn, 25 juni 1940) en de koopman in kleding Max Lachovitsky (Korsaw, 15 juni 1868 – Tunis, 23 april 1922). Elkan was handelaar in herenmodeartikelen en Elkan en Ina kregen drie kinderen, Max (Den Haag, 1 januari 1924 – Auschwitz, 28 februari 1943), Rebecca en Mary Edith. Mary Edith overleed in 1930 toen ze nog geen vier maanden oud was. Rebecca overleefde de sjoa.

Brede Hilledijk 98 – landverhuizershotel Uranium Steamship Company (Uranium Hotel).
Op deze dijk bij de Maashaven was dit landverhuizershotel gevestigd.

Brede Hilledijk 161^a – familie Bierschenk
De uitgebreide familie Bierschenk (12 personen) woonde van juli 1933 tot maart 1934 op dit adres. Benedictus (Tiel, 3 oktober 1888 – Westerbork, 25 februari 1943) was koopman in manufacturen. Hij was gehuwd met Rika Cosman (Amsterdam, 31 december 1889 – Sobibor, 23 april 1943). In 2017 zijn voor dit gezin op deze locatie twaalf Stolpersteinen geplaatst, de eerste die op Zuid geplaatst werden. Lees verder in het kader van het project Joden van de Kaap.

Brede Hilledijk 164 – Koos en Rika Bierschenk
Koos en Rika Bierschenk woonden hier in de Tweede Wereldoorlog. Het pand is afgebroken.

Brede Hilledijk 175^b – Simon Stad
Simon Stad (Rotterdam, 20 oktober 1896 – Auschwitz, 19 februari 1943) woonde hier in de oorlog. Lees verder in het kader van het project Joden van de Kaap.

Brede Hilledijk 209^b – Selda Levikovna Sternson-Baumgarten
Selda Levikovna Sternson-Baumgarten (Zitebsk, 4 maart 1874 – Sobibor, 7 mei 1943) woonde hier tijdens de Tweede Wereldoorlog. Lees verder in het kader van het project Joden van de Kaap.

Brede Hilledijk 211^a – gezin Baumgarten
Nathan Baumgarten (Jeruzalem, 2 september 1870 – Rotterdam, 24 augustus 1942) woonde hier met zijn vrouw Selda Livikovna Baumgarten – Sternson (Zitebsk [Vitebsk], 4 maart 1874 – Sobibor, 7 mei 1943). Zij hadden de volgende kinderen; Vega Chaia (Amsterdam, 15 december 1896), Wilhelmina Helena Paulina Maria (Amsterdam, 31 augustus 1898), Emma Amalia (Amsterdam, 23 mei 1902), Wilhelmina Maria Sophia Louisa (Rotterdam, 29 januari 1901), Elizabeth (Rotterdam, 9 november 1906 – Rotterdam, 22 november 1995), Ruhama (Rotterdam, 15 november 1908 – Auschwitz, 29 oktober 1942), Samuel (Rotterdam, 24 januari 1911 – Apeldoorn, 30 augustus 1941), Esther Juliana (Rotterdam, 22 maart 1913), Frieda Victoria Nathalia (Rotterdam, 29 juni 1916).
Frieda overleefde de oorlog en trouwde met K. W. Vega werd in 1912 uitgeschreven naar New York. Wilhelmina Helena Paulina Maria werd in 1920 uitgeschreven naar New York, Wilhelmina Maria Sophia Louisa werd eveneens uitgeschreven naar New York. Esther Juliana emigreerde na haar huwelijk naar Italië.
Op dit adres had het gezin een winkel en was er een logement. Nathan overleed omdat de bezetter de insuline, die hij nodig had voor zijn suikerziekte, onthield. Vader en moeder werden op 2 januari 1901 tot Nederlander genaturaliseerd.

1930 – Frieda vermist
In april 1930 stonden de kranten vol met een bericht over dochter Frieda. Ze was vermist. ‘Het Volk’ schreef:

Dertienjarig kind vermist. Meisje gaat met rijke dame mee als juffrouw van gezelschap. De politie verzoekt opsporing.
ROTTERDAM, 22 April. — De politie van het bureau Nassaukade heeft een vreemd geval te behandelen gekregen. Sedert Zondagavond tien uur wordt uit de ouderlijke woning aan den Breeden Hilledijk 211 vermist de 13-jarige Frieda Victoria Natania Baumgarten. Dat meisje vertrok op een oogenblik, dat niemand thuis was en liet een brief achter, waarin zij haar ouders meldde, dat zij bij een oude rijke dame als juffrouw van gezelschap in betrekking ging en met deze dame naar het buitenland zou vertrekken. Men gelooft bij de politie echter weinig hiervan en houdt het er meer op, dat het meisje, «lat voor haar leeftijd flink van postuur is en steeds in gezelschap van ouderen verkeerde, in handen is gevallen van den een of anderen handelaar in blanke slavinnen. Daarbij kan een oude dame hem wel behulpzaam zijn geweest. Onmiddellijk nadat kennis was gegeven aan de politie van de vermissing van het kind, is per extra Radio-politiebericht de opsporing verzocht.

enkele dagen later werd Frieda gevonden:

Vermist meisje terecht. Uit de ouderlijke woning verdwenen, omdat men weinig nota van haar nam. In Arnhem een betrekking gezocht.
Sedert Zondagavond werd uit de ouderlijke woning aan den Breeden Hilledijk vermist de 13-jarige Frieda Victoria Natalia Baumgarten. Zooals men weet, had het meisje bij het verlaten der woning een brief achtergelaten, waarin zij schreef, dat zij bij een oude, rijke dame in betrekking ging en naar het buitenland zou vertrekken. De politie verkeerde in de meening, hier te doen te hebben met een geval van ontvoering. Dit is evenwel niet juist gebleken, want gisteravond is het kind, na drie dagen te zijn weggeweest, bij haar ouders teruggekeerd.
Zij is door den commissaris van politie van het bureau Nassaukade aan een verhoor onderworpen. Het meisje, dat van Poolsch-Russische familie is, is de jongste van de acht kinderen, die de familie B. bezit. Frieda vertelde, dat zij thuis nooit anders dan over handel en nog eens handel hoorde praten. Zij voelde er heel weinig voor en daarom heten haar ouders zich heel weinig aan het kind gelegen liggen. Ze waren niet slecht voor haar, maar zij voelde zich toch eenzaam. Meermalen had zij erover gedacht om in betrekking te gaan. Zij zou dan bij menschen zijn, die zich wel met haar bemoeiden en met haar meeleefden. Zondagmiddag met de Paaschdrukte was het haar te machtig geworden. Zij had haar koffertje gepakt en met f 15.— bij zich, had zij de woning van haar ouders verlaten. Zij was van plan naar Arnhem te gaan, doch toen zij aan het Maasstation kwam, vernam zij, dat er geen trein meer ging. Frieda is toen de stad ingeloopen en heeft daar een klein hotel opgezocht om er den nacht door te brengen. Op de vraag, hoe oud zij was, had zij geantwoord 17 jaar te zijn. Men had dit geloofd en haar een kamer beschikbaar gesteld. Tweeden Paaschdag ’s morgens was zij toen naar Arnhem vertrokken. Ook daar ham zij haar intrek in een klein hotel en was er kort na aankomst begonnen allerlei kranten na te lezen om te zien, of er ook een betrekking voor haar in stond als dienstbode of kindermeisje. Zij vond echter niets geschikts. Dinsdag heeft zij opnieuw een betrekking gezocht, maar ook toen was haar moeite weer vergeefsch en het werd haar nu wel wat te benauwd.

Woensdag, toen ook haar geld opraakte, nam zij weer een kaartje naar Rotterdam en keerde naar huis terug. Het meisje, dat goed ontwikkeld is en veel leest, maakte op den commissaris, toen hij haar verhoorde, een goeden indruk en hij had geen reden te twijfelen aan hetgeen het kind hem had meegedeeld. Aan romantische gebeurtenissen behoeft z.i. niet te worden gedacht.

Brede Hilledijk 255^a – Zeilicovici
Seiva Zeilicovici (Bivolari, 4 november 1892 – Sobibor, 28 mei 1943), koopvrouw in manufacturen, woonde op dit adres in de oorlog. Lees verder in het kader van het project Joden van de Kaap.

Brede Hilledijk 277^a – gezin Grijsaart
In 1930 woonde het gezin Grijsaart op nummer 277^a.

bron:
“Advertentie Engers”. “Nieuw Israelietisch weekblad”. Amsterdam, 15-10-1920. Geraadpleegd op Delpher op 19-12-2017, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010859805:mpeg21:a0024
“Familiebericht Fresco”. “Nieuw Israelietisch weekblad”. Amsterdam, 06-08-1920. Geraadpleegd op Delpher op 19-12-2017, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010859795:mpeg21:a0065
Stadsarchief Rotterdam, Nathan Baumgarten, 494-03 Archief van de Gemeentesecretarie Rotterdam, afdeling Bevolking: bevolkingsboekhouding van Rotterdam en geannexeerde gemeenten, inventarisnummer 851-021, pagina 20966
“Advertentie Baumgarten”. “Rotterdamsch nieuwsblad”. Rotterdam, 08-03-1926. Geraadpleegd op Delpher op 19-12-2017, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010495293:mpeg21:a0056
www.joodsmonument.nl, lemmata Brede Hilledijk
“Gemengd Nieuws. Dertienjarig kind vermist. Meisje gaat met rijke dame mee als juffrouw van gezelschap. De politie verzoekt opsporing.”. “Het volk : dagblad voor de arbeiderspartĳ”. Amsterdam, 22-04-1930. Geraadpleegd op Delpher op 19-12-2017, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:011116053:mpeg21:a0087
Stadsarchief Rotterdam, Seiva Zeilicovici, 494-03 Archief van de Gemeentesecretarie Rotterdam, afdeling Bevolking: bevolkingsboekhouding van Rotterdam en geannexeerde gemeenten, inventarisnummer 851-550, pagina 600919.
Stadsarchief Rotterdam, Benedictus Bierschenk, 494-03 Archief van de Gemeentesecretarie Rotterdam, afdeling Bevolking: bevolkingsboekhouding van Rotterdam en geannexeerde gemeenten, inventarisnummer 851-035, pagina 37498

illustratie:
“Advertentie Engers”. “Nieuw Israelietisch weekblad”. Amsterdam, 15-10-1920. Geraadpleegd op Delpher op 19-12-2017, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010859805:mpeg21:a0024
“Familiebericht Fresco”. “Nieuw Israelietisch weekblad”. Amsterdam, 06-08-1920. Geraadpleegd op Delpher op 19-12-2017, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010859795:mpeg21:a0065
“Advertentie Baumgarten”. “Rotterdamsch nieuwsblad”. Rotterdam, 08-03-1926. Geraadpleegd op Delpher op 19-12-2017, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010495293:mpeg21:a0056
Stadsarchief Rotterdam, beeld en geluid, PBK-2169 Gezicht op de Brede Hilledijk met rechts het gebouw van P. Thomson & Co. stuwadoorsbedrijf, uit het noordwesten, 1935. Prentbriefkaarten verzameld door het Stadsarchief Rotterdam, toegangsnummer 4029.

gepubliceerd:
16 december 2017

laatst bijgewerkt:
18 maart 2023