We schrijven 2021, de Victoria Bioscoop aan de Bergweg 108 gaat gesloopt worden. Van de weinige gebouwen met een geschiedenis in Rotterdam gaat ook dit gebouw sneuvelen, alsof er in Rotterdam geen irrelevante en lelijke gebouwen staan waar de sloopkogel zonder schade aan de stad doorheen zou mogen zwaaien. Toegegeven, zoals het pand er nu uitziet is verschrikkelijk, maar het is anders geweest. Maar laten we dit stukje Rotterdamse én Joodse geschiedenis nog even virtueel vastleggen.
| Rie Mastenbroek en Ma Braun Op 21 augustus 1936 werden Ria Mastenbroek en Ma Braun in dit theater gehuldigd. Rie Mastenbroek (Rotterdam, 26 februari 1919 – Rotterdam, 6 november 2003) was een zwemster die in haar carrière drie Olympische titels won. Ma Braun was haar moeder, Maria Johanna Braun-Voorwinde (Delfshaven, 28 december 1881 – Rotterdam, 9 oktober 1956). Zij was zwemtrainster en trainde haar eigen moeder. |
De bioscoop werd op 7 november 1935 geopend en de connectie met de Joodse geschiedenis in Rotterdam is in ieder geval door de architect gelegd, Jacob van Gelderen. Van Gelderen was de architect van meerdere theaters en belangrijke gebouwen in de Maasstad. De eigenaar van het gebouw was J. C. Dogterom en hij liet het gebouw bouwen met 752 zitplaatsen. Dogterom was tijdens de eerste jaren de directeur van het theater.
Er vonden huldigingen plaats in het theater en een enkele keer werd het theater gebruikt voor Joodse activiteiten, zoals in 1937 door Mikweh Jisroeil. Tijdens het bombardement van 14 mei 1940 lag dit theater buiten de brandgrens en bleef gespaard. Wel was het theater direct na het bombardement enkele dagen gesloten, op 20 mei 1940 verscheen er een advertentie waarin gemeld werd dat het theater weer open was én twee voorstellingen per dag verzorgde, een middag- en een avondvoorstelling. Binnen een maand verschenen er nog maar weinig advertenties voor voorstellingen, wel voor diensten van de Vrijzinnige Hervormden onder leiding van Ds. G. Westmijse.
In juli 1940 draait Robin Hood nog in het theater, en ‘Duivels onder Zee. In augustus ‘Vivere’, ‘De Betovering om La Boheme’ en ‘Drie dolle dagen’. In september ‘een hopeloos geval’ en ‘de avonturier van Parijs’. Ook wordt in die maand ‘De Jantjes’ nog vertoond, met daarin de Joodse artiest Louis Davids. Het vertonen van films gaat nog een poosje door tot het theater de deuren moest sluiten op last van de bezetter. Na de oorlog kreeg het Victoria haar oude functie terug.
Het theater werd gebouwd op de locatie van het kleinere Transvalia-theater. Dit was in eerste instantie een café-restaurant en werd in 1907 uitgebreid met een zaal. In juli van dat jaar is er voor het eerst sprake van een concertzaal in een advertentie. Transvalia werd in 1934 door de bouwpolitie afgekeurd.
Na de oorlog verschenen er nieuwe bioscopen in het centrum en door de groeiende concurrentie moest het Victoria Theater de deuren in 1971 sluiten. Op 29 januari 1973 vestigde het concern ‘Correct’ zich in het pand en bleef daar gevestigd tot medio 2016. Daarna heeft het pand een aantal jaren leeggestaan en vanaf 2019 stond het op de nominatie om gesloopt te worden. Na de sloop zal er een wooncomplex worden gebouwd. De foto’s hieronder tonen de situatie op 1 november 2021. Klik aan voor vergroting.
bron:
EREPENNING VOOR RIE MASTENBROEK. “De Volkskrant”. ‘s-Hertogenbosch, 22-08-1936. Geraadpleegd op Delpher op 26-10-2021, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=MMKB12:000161095:mpeg21:p00008
Rie Mastenbroek / Ma Braun via wikipedia (geraadpleegd 26 oktober 2021).
Dogterom, ONRAAD IN VICTORIA.. “De Maasbode”. Rotterdam, 05-01-1939. Geraadpleegd op Delpher op 26-10-2021, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=MMKB04:000195392:mpeg21:p003
bouw, Nieuw weekblad voor de cinematografie, jrg 14, 1935, no 5, 01-11-1935. Geraadpleegd op Delpher op 26-10-2021, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=MMEYE02:001534005:00001
mikwe jisroeil, Weekblad voor Israëlietische huisgezinnen; uitgegeven vanwege de Vereeniging van Joodsche Wetenschappen te Rotterdam, jrg 58, 1937, no 10, 05-03-1937. Geraadpleegd op Delpher op 26-10-2021, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=MMUBA15:005429010:00001
Advertentie Ruhmann. “Rotterdamsch nieuwsblad”. Rotterdam, 29-02-1940, p. 4. Geraadpleegd op Delpher op 26-10-2021, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:011002282:mpeg21:p008
heropening 20 mei 1940 Advertentie. “Rotterdamsch nieuwsblad”. Rotterdam, 20-05-1940, p. 10. Geraadpleegd op Delpher op 26-10-2021, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:011002391:mpeg21:p004
Vrijzinnige Hervormden, Advertentie. “Rotterdamsch nieuwsblad”. Rotterdam, 29-06-1940, p. 4. Geraadpleegd op Delpher op 26-10-2021, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:011002426:mpeg21:p008
Robin Hood, Advertentie. “Rotterdamsch nieuwsblad”. Rotterdam, 04-07-1940, p. 4. Geraadpleegd op Delpher op 26-10-2021, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:011002430:mpeg21:p008
Duivels onder Zee, Advertentie. “Rotterdamsch nieuwsblad”. Rotterdam, 18-07-1940, p. 4. Geraadpleegd op Delpher op 26-10-2021, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:011002442:mpeg21:p008
Vivere, Advertentie. “Rotterdamsch nieuwsblad”. Rotterdam, 15-08-1940, p. 4. Geraadpleegd op Delpher op 26-10-2021, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:011002557:mpeg21:p008
Betovering, Advertentie. “Rotterdamsch nieuwsblad”. Rotterdam, 22-08-1940, p. 4. Geraadpleegd op Delpher op 26-10-2021, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:011002563:mpeg21:p008
Een hopeloos geval, Advertentie. “Rotterdamsch nieuwsblad”. Rotterdam, 10-09-1940, p. 3. Geraadpleegd op Delpher op 26-10-2021, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:011002579:mpeg21:p003
Avonturier, Advertentie. “Rotterdamsch nieuwsblad”. Rotterdam, 12-09-1940, p. 4. Geraadpleegd op Delpher op 26-10-2021, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:011002455:mpeg21:p008
historie Correct via https://correct.nl/pages/historie (geraadpleegd 26 oktober 2021).
Nostra, De verdwenen bioscopen van Rotterdam; Victoria-theater. https://www.defilmkijker.com/2015/03/27/de-verdwenen-bioscopen-van-rotterdam-victoria/ (geraadpleegd 26 oktober 2021).
Tranvalia AANBESTEDINGEN.. “De courant”. Amsterdam; Amsterdam, 07-01-1907, p. 3. Geraadpleegd op Delpher op 28-10-2021, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=MMKB19:003511015:mpeg21:p00003
concertzaal Transvalia, Vermakelijkheden, Vergaderingen enz.. “Rotterdamsch nieuwsblad”. Rotterdam, 29-07-1907, p. 2. Geraadpleegd op Delpher op 28-10-2021, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010196881:mpeg21:p014
illustratie:
mikwe jisroeil, Weekblad voor Israëlietische huisgezinnen; uitgegeven vanwege de Vereeniging van Joodsche Wetenschappen te Rotterdam, jrg 58, 1937, no 10, 05-03-1937. Geraadpleegd op Delpher op 26-10-2021, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=MMUBA15:005429010:00001
Advertentie Ruhmann. “Rotterdamsch nieuwsblad”. Rotterdam, 29-02-1940, p. 4. Geraadpleegd op Delpher op 26-10-2021, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:011002282:mpeg21:p008
foto’s pand Correct 1 november 2021 met dank aan Han de Bruijne
gepubliceerd:
26 oktober 2021
laatst bijgewerkt:
1 november 2021