In Vlaardingen ligt tussen de Schiedamseweg, de Kesperweg en de rotonde aan de Parkweg een begraafplaats die zwaar verwaarloosd was in de afgelopen jaren.
Vlaardingen had een eigen Joodse gemeente die vanaf 1862 synagogediensten had in een kamer in de Havenstraat en de begraafplaats werd met toestemming van Koning Willem III in 1864 gesticht. Het was ooit een omsloten eiland van 685 m2 met een metaheirgebouw; tegenwoordig is het 205 m2 groot.
In de negentiende eeuw zijn er tussen de 20 en 30 personen begraven, hoewel de politiek later meldde dat er slecht vijf personen begraven waren.
De laatste begrafenis was op 26 juli 1900 van de zesjarige Jacob van Daelen, zoon van Abraham van Daelen en Sara Mechanicus. Hij was twee dagen eerder verdronken in de haven van Vlaardingen, waar hij van de tweede steiger gevallen was. Burgemeester Siezen had op 8 februari 1940 bij de notaris een belofte aan de Joodse gemeenschap had laten vastleggen: “Dat de aanwezige grafstenen voor rekening der gemeente Vlaardingen zullen worden hersteld en er voor de andere graven een gemeenschappelijke steen zal worden geplaatst met de namen van de aldaar begraven kinderen”.
De onderhandelingen hierover zijn nog gaande.
De gemeentearchivaris achterhaalde dat de volgende personen hier begraven liggen:
Machiel Isaäcs 1863-1864 leeftijd 6 maanden,
Jacob Isaäcs 1872-1872 leeftijd 1 jaar,
Jozef Katan 1873-1874 leeftijd 5 weken,
Judith Katan 1797-1874 leeftijd 77 jaar,
Salomon Katan 1872-1875 leeftijd 3 jaar,
Samuël Samson 1822-1876 leeftijd 56 jaar,
Marcus Jacob van Gelder 1877 doodgeboren,
Anna van Gelder 1879-1879 leeftijd 4 maanden,
Kaatje van Gelder 1880-1881 leeftijd 1 jaar,
Jacob Marcus van Gelder 1881-1885 leeftijd 1 jaar,
Maurits Marcus van Gelder 1885-1885 leeftijd 2 maanden,
zoon van Andries Samson van Wessel 01.01.1885 doodgeboren,
Maria Isaäcs 1887-1887 leeftijd 1 jaar,
Roosje Isaäcs 1888-1888 leeftijd 1 jaar,
Salomon Isaäcs 1856-1889 leeftijd 33 jaar,
Salomon Isaäcs 1889- 1891 leeftijd 2 jaar,
Abraham Isaäcs 1893-1894 leeftijd 11 weken,
Maria van Gelderen 1894-1894 leeftijd 1 jaar,
Jacob van Daelen 1893-1900 leeftijd 6 jaar.
Het aantal Joodse inwoners in Vlaardingen was niet groot, te weten:
|
1809
|
10
|
|
1840
|
10
|
|
1869
|
48
|
|
1899
|
63
|
|
1930
|
13
|
In 1919 maakten burgemeester Pruis en opperrabbijn Van Loen afspraken over het voortbestaan van de begraafplaats. Hierin werd vastgelegd dat de begraafplaats ten eeuwigen dagen ongemoeid zou blijven en de grond niet voor een ander doel gebruikt zou worden. De Joodse gemeente van Vlaardingen werd in 1920 bij die van Rotterdam gevoegd en in 1938 werd de begraafplaats onderdeel van een plantsoen.
De begraafplaats is een van de laatste herinneringen aan de Joodse geschiedenis van Vlaardingen. In recente jaren is de begraafplaats helaas verworden tot een hondenuitlaatveld en maaimachines maaien het gras en hebben zelfs over een matseiwah (grafsteen) gereden. De politiek in Vlaardingen is zich met de begraafplaats gaan bemoeien en er zijn inmiddels wel wat zaken hersteld.
15 juli 2010
Juli 2010 – De Joodse begraafplaats aan de Schiedamseweg, hoek Parkweg is in ere hersteld. Op donderdag 15 juli onthulden rabbijn Evers en wethouder Versluijs samen een gedenkplaat met daarop de namen van de overledenen die hier begraven zijn. Initiatiefnemer en SP-fractievoorzitter Arnout Hoekstra: “De onthulling was zeer indrukwekkend. SP-voorzitter Willem de Man en ik zijn erg trots en verheugt dat ons voorstel nu daadwerkelijk is gerealiseerd.”
De aanleiding voor de opknapbeurt was een raadsvoorstel van de SP dat unaniem door de gemeenteraad is gesteund. De SP publiceerde in 2008 een onderzoek naar de geschiedenis van de begraafplaats en stelde voor de afspraken alsnog na te komen. De Joodse begraafplaats is een historische plek. In 1862 gaf de koning toestemming voor de oprichting van een Joodse gemeente in Vlaardingen. Er vonden synagogediensten plaats in een kamer aan de Havenstraat, er kwam Joods onderwijs voor de kinderen en de begraafplaats kon worden gesticht. Van 1864 tot 1900 hebben vele Joodse Vlaardingers op deze plek afscheid moeten nemen van mensen, kinderen vaak nog, die hen na aan het hart lagen. De laatste begrafenis vond op 26 juli 1900 plaats, de zesjarige Jacob van Daelen.
Na 1900 was de begraafplaats niet meer in gebruik. Het ledental van de Joodse gemeente ging achteruit en in 1920 werd de Joodse gemeente in Vlaardingen bij die van Rotterdam gevoegd. Tijdens de bezetting is het overgrote deel van de overgebleven Joodse inwoners van Vlaardingen gedeporteerd.
De Joodse begraafplaats is een plek die herinnert aan de voormalige Joodse gemeenschap. Deze plek is nu opgeknapt en zoveel mogelijk in oude omvang teruggebracht. Ook is er een nieuwe gedenkplaat en staan er nieuwe banken. Met deze opknapbeurt komt de gemeente een belofte na die zij nog voor het uitbreken van de Tweede Wereldoorlog deed aan de Joodse gemeenschap.
bron:
SP Vlaardingen, juli 2010
aantal gegevens uit De Joodse Begraafplaats,
SP Vlaardingen, oktober 2008,
Algemeen Dagblad, 28 oktober 2008.
Jacob van Daelen, Nieuwsberichten.. “Nieuwe Vlaardingsche courant”. Vlaardingen, 25-07-1900. Geraadpleegd op Delpher op 13-02-2022, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=MMSAVL02:000477110:mpeg21:p00002
Illustratie
met dank aan Ron van Rosum
met dank aan G. de Ruiter
Jacob van Daelen, Nieuwsberichten.. “Nieuwe Vlaardingsche courant”. Vlaardingen, 25-07-1900. Geraadpleegd op Delpher op 13-02-2022, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=MMSAVL02:000477110:mpeg21:p00002
gepubliceerd:
28 februari 2016
laatste aanpassing:
13 februari 2022