Abraham David Lutomirski

In de negentiende eeuw was Abraham David Lutomirski Israëlitisch hoofdonderwijzer in Rotterdam. Hij trouwde op 10 september 1840 met Susanna Philipson (Zwolle, 25 augustus 1801 – Rotterdam, 22 juni 1880). Het echtpaar kreeg de volgende kinderen:
David (Rotterdam, 25 oktober 1842 – Amsterdam, 2 augustus 1918). David trouwde op 25 mei 1871 met Augusta Horrwitz.
Frederika (Rotterdam, 11 december 1844 – Rotterdam, 7 juli 1922). Frederika trouwde op 17 juni 1868 met Alexander Bosman,
Evelina (Rotterdam, 21 november 1847 – Rotterdam, 7 juni 1850).

Abraham werd rond maart 1800 geboren in Posen/Poznan, een stad met een Joodse minderheid die ten tijde van de geboorte van Abraham tot Pruisen behoorde. lutomirskiDe vestiging van Abraham in Nederland is al eerder geweest dan het huwelijk. In 1839 werd Abraham al genoemd in de Staatscourant, waar een advertentie verscheen waarin verschillende boeken genoemd werden. Abraham heeft dan bij uitgeverij Joachimsthal te Amsterdam een boek laten uitgeven met Gebeden en Gezangen ten dienste van de Nederlands-Israëlitische Scholen en hij werd betiteld als Israëlitisch hoofdonderwijzer te Rotterdam. Dit was niet het enige werk van Abraham. Op 30 juli 1844 verscheen in het Algemeen Handelsblad een advertentie waarin hij Hebreeuwse leesoefeningen aanprees, een boek hierover eveneens van zijn hand. In 1849 lutomirski2bleek Abraham de schrijver van het Nederduits Hebreeuwsch handwoordenboek en dit wordt door de koning (Willem II) aangeschaft voor het Departement van Binnenlandse Zaken. Het bericht verscheen op 12 maart 1849, vijf dagen voor de dood van koning Willem II op 17 maart 1849.

Behalve het publiceren van boeken was Abraham ook actief in organisaties. In 1850 was hij bij de eerste bijeenkomst van de Israëlitische Godsdienstonderwijzers in Zuid-Holland de voorlopige voorzitter.  Verder is hij spreker bij verschillende bijeenkomsten. In 1863 vroeg Abraham eervol ontslag aan bij de Godsdienstige Armenschool in Rotterdam. Dat werd hem verleend en de Godsdienstig Israëlitische Schoolcommissie ging op zoek naar een nieuwe hoofdonderwijzer. Abraham zelf komt daarna in de bronnen terug als boekhandelaar op de Schiedamschedijk 195.
In 1873 is hij correspondent voor het Nieuw Israëlietisch Weekblad en rond die tijd werd hij ook genoemd als godsdienstleraar bij de gevangenissen. Hij blijft tot op hoge leeftijd actief in tal van organisaties, en stichtte in 1883 de Montefiori-vereniging.

In 1887 werd hij in het adresboek onder-rabbijn genoemd. lutomirski3Verder komt Abraham in de bronnen terug als een man met een uitgesproken mening en ook van tijd tot tijd onderwerp van discussie om die meningen. Er verschenen ingezonden stukken, en uitlatingen van Abraham werden onwaardig genoemd wat tot felle discussies leidde.

Waar woonde Abraham en zijn gezin?
In de bronnen zijn de volgende adressen te achterhalen: In 1839 op de Korte Hoogstraat, in 1847 op de Zoetensteeg 3 (wijk 4), in 1851 op de hoek van de Kaas- en de Melkmarkt, in 1855 op de Schiedamschedijk 117, in 1862 op de Schiedamschedijk 195, in 1875 op de Schiedamschedijk 9, in 1893 op de Schiedamschedijk 77, Abraham overleed in Rotterdam op 22 november 1893.

Lutomirski’s oefeningenboek voor beginners en vertalen van de Pentateuch (Rotterdam 1953). Bibliotheca Rosenthaliana, 1861 H 31.

 

Bron:
stadsarchief Rotterdam, gegevens digitale stamboom,
www.wikipedia.nl, lemma Poznan (geraadpleegd 13 maart 2016), ibidem, lemma Willem II der Nederlanden (geraadpleegd 13 maart 2016),
www.nljewgen.org, lemma Susanna Philipson, Nederlandsche staatscourant“. ‘s-Gravenhage, 17-09-1839, p. 1. Geraadpleegd op Delpher op 13-03-2016, http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010066135:mpeg21:p004,
“Advertentie”. “Algemeen Handelsblad“. Amsterdam, 30-07-1844. Geraadpleegd op Delpher op 13-03-2016, http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010074861:mpeg21:a0036, “BINNENLAND. Rotterdam , 10 Maart.”.
Nieuwe Rotterdamsche courant : staats-, handels-, nieuws- en advertentieblad“. Rotterdam, 12-03-1849. Geraadpleegd op Delpher op 13-03-2016, http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010080967:mpeg21:a0006

De Nederlander: nieuwe Utrechtse Courant, 12 dec 1850,
Binnenlandsche Nieuwstijdingen,
Algemeen Handelsblad, 24 aug 1863, annonce hoofd-onderwijzer,
Nieuwe Rotterdamsche Courant, 18 juni 1868, familiebericht, Algemeen Handelsblad, 26 mei 1871,
familiebericht,
“A.D. Lutomirski.†”. “Algemeen Handelsblad“. Amsterdam, 25-11-1893. Geraadpleegd op Delpher op 13-03-2016, http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010165187:mpeg21:a0020
stadsarchief Rotterdam, adresboeken 1870, 1875, 1880, 1884, 1887, 1890, 1893 Lutomirski
“Advertentie”. “Nieuw Israelietisch weekblad”. Amsterdam, 05-01-1866. Geraadpleegd op Delpher op 28-09-2018, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010858409:mpeg21:a0005

Illustratie:
Lutomirski   “Advertentie”. “Nieuw Israelietisch weekblad”. Amsterdam, 05-01-1866. Geraadpleegd op Delpher op 28-09-2018, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010858409:mpeg21:a0005

gepubliceerd:
13 maart 2016

laatst bijgewerkt:
15 augustus 2022